Classics To Go Classics To Go |

Album van de week Engelse landschappen

Pinchas Zukerman
Pinchas Zukerman © Cheryl Mazak / Royal Philharmonic Orchestra / Decca

Wat William Turner was voor de Engelse schilderkunst waren Elgar en Vaughan Williams voor de Britse muziek. Zij zetten het land met symfonische penseelstreken op de kaart. Dirigent en violist Pinchas Zukerman stelde een mooie expositie van hun meesterwerken samen.

banner turner

‘Het was alsof ik een fontein van nieuwe kleuren zag’

lk zukermanVolgens componist Edward Elgar is muziek overal om ons heen en kunnen we er simpelweg zoveel van nemen als we nodig hebben. Een mooie uitspraak en zeker van toepassing op zijn werk, dat zo uit het Britse landschap lijkt te ontspringen. Elgar biedt weidse uitzichten: de natuur is nooit ver in zijn noten. Dat geldt ook voor veel muziek van zijn jongere landgenoot Ralph Vaughan Williams. Eeuwenlang teerde Engeland vooral op zijn rijke koortraditie. Londen importeerde zijn opera’s (Händel) en symfonieën (Haydn). Maar met Elgar en Vaughan Williams kreeg het grote Britse imperium een eigen symfonische traditie. Lange tijd bleef die een soort geheimtip voor echte kenners. Want toen de Amerikaanse violist Pinchas Zukerman eind jaren zestig in Engeland arriveerde, wist hij maar weinig van de Britse muziek. ‘Op een dag hoorde ik Jacqueline du Pré het Celloconcert van Elgar uitvoeren en ik was betoverd, niet alleen door haar manier van spelen, maar ook door de noten zelf, het was alsof ik een fontein van nieuwe kleuren zag.’

De leeuwerik trekt een zilveren spoor van klank

En dus maakte Zukerman – als (alt)violist en dirigent – een album met meesterwerken van beide componisten. Geen Vioolconcert van Elgar, maar wel het mooie The Lark Ascending van Vaughan Williams. Een kwartier lang vliegt een leeuwerik boven een loom landschap en de luisteraar stijgt mee. De componist liet zich voor het werk inspireren door het gelijknamige gedicht van George Meredith. Dat telt liefst 122 regels. Vaughan Williams koos er twaalf, die hij boven zijn muziek schreef: de eerste vier, de laatste twee en zes waarin de schrijver de vogel met wijn vergelijkt en de ravijn onder hem met de beker waarin de drank geschonken wordt. De regels zijn te zangerig om te vertalen. Het Engels valt geheel samen met de klanken die uit Vaughan Williams’ pen stroomden.

lark 1He rises and begins to round,
He drops the silver chain of sound,
Of many links without a break,
In chirrup, whistle, slur and shake.
For singing till his heaven fills,
‘Tis love of earth that he instils,
And ever winging up and up,
Our valley is his golden cup
And he the wine which overflows
to lift us with him as he goes.
Till lost on his aerial rings
In light, and then the fancy sings.

‘Het levende hart van de Engels muziek klopt niet in Londen’

Het andere werk van Vaughan Williams op het album ontleende zijn bestaan ook aan een andere kunstenaar: de 16de-eeuwse componist Thomas Tallis. Het werd een fascinerend stuk voor twee strijkorkesten, waaruit ook weer twee strijkkwartetten zijn samengesteld. Het is – net als The Lark – een meditatief werk. Ook de twee grotere werken van Elgar zijn uitsluitend voor strijkers: de stromende Serenade en de wat weerbarstiger Introduction and Allegro. Zukerman dirigeert het Royal Philharmonic Orchestra, een van de orkesten die de eigenzinnige Thomas Beecham oprichtte om ook juist die Engelse muziek tot bloei te laten komen. Elgar en Vaughan Williams zitten diep in het DNA van dit ensemble. Dat is te merken. Het is alsof je landschappen van de beroemde schilder William Turner hoort: de strijkersklank druipt van krachtige melancholie. ‘Het levende hart van de Engelse muziek klopt niet in Londen’, zei Elgar eens, ‘maar verder noordelijk.’ En dat is precies wat deze muziek uitstraalt.

waterwerkenLees en luister ook