Classics To Go | 20 januari 2022

Top 10 Rustgevende muziek

De klanken van Ludovico Einaudi, Max Richter en Ólafur Arnalds: het is muziek om rustig van te worden, maar hoe noem je het? ‘Neo-classical’, ‘ambient music’, ‘mellow klassiek’ of toch ‘soundscapes’? Eigenlijk maakt het niet uit welk woord we eraan verbinden, want hun muziek valt nauwelijks te categoriseren. Zeker is dat de muziek vaak zoekt naar verstilling en rust, een ontsnapping uit de drukte en de chaos van het huidige bestaan. Tegelijkertijd verkent het genre ook onbekende klanken, landschappen en muzikale atmosferen. Ontdek tien rustgevende albums uit de neo-klassieke muziek.

Ludovico Einaudi – Underwater

Om de muziek van Ludovico Einaudi kun je binnen dit genre niet heen. Al decennia geleden legde hij de fundamenten ervoor, maar de laatste jaren zijn zijn verstilde pianocomposities opnieuw ongekend populair geworden.
‘In het lichaam’, zei Einaudi eens, ‘wil ik met mijn melodieën een gevoel van vervoering, van roes oproepen. Toen ik met mijn eerste pianomuziek bij mijn uitgever kwam, zei hij: “Je kan beter iets anders gaan doen, hier zal niemand naar luisteren.” Maar ik vind dat je moet doen waarin je gelooft, ongeacht wat de buitenwereld ervan denkt.’ En de tijd heeft zijn gelijk bewezen: alleen al Einaudi’s meest populaire track Nuvole Bianchi is op Spotify meer dan 263 miljoen keer beluisterd. Zijn laatste album, Underwater, is zijn eerste solo pianoalbum in 20 jaar: een pure, ongefilterde, bijna hypnotiserende, rustgevende stroom van muziek.

Max Richter – Dream 13 (minus even)

Dream 13 (minus even) is een van de vele mystieke werken met een cryptische titel van Richters album Sleep. De titel ‘soundscape’ kan op dit stuk prima van toepassing zijn: het lijkt een geluidslandschap uit een andere wereld dat zich langzaam transformeert. Het is onderdeel van de acht uur durende cyclus Sleep, een compositie waarbij Richter zich baseerde op de verschillende stadia die we in onze slaap doormaken. Sterker nog, het is daadwerkelijk de bedoeling dat we ons door deze muziek laten verleiden om in slaap te vallen. In een concertzaal vol met bedden voert de componist deze zomer de hele cyclus uit in het Concertgebouw Amsterdam. Slaap lekker!

Ólafur Arnalds – Dalur

Met het album Island Songs maakte componist Ólafur Arnalds een muzikale schets van zijn geboorteland. Hij trok daarvoor zeven weken lang door IJsland, met een uniek portret van het eiland als resultaat. Op dertig minuten rijden van Reykjavik ligt Mosfellsdalur, in de streek waar Arnalds zelf opgroeide. Hier woont ook Þorkell Jóelsson, voormalig lid van de het IJslands Symfonie Orkest, met wie hij de track Dalur maakte en opnam.
Het is niet moeilijk om bij dit album IJslandse landschappen te zien opdoemen, al ziet Arnalds zelf zijn werk niet zozeer als een portret van het landschap, maar vooral van diens inwoners. ‘IJsland is een prachtig land, maar de condities waaronder mensen leven zijn vaak niet makkelijk. Ik ben op zoek naar de effecten van het harde IJslandse bestaan op ons als artiesten en de muzikale energie die dat oplevert.’

Joep Beving – Ab Ovo

Toen Joep Beving enkele jaren terug in een persoonlijke crisis belandde, wilde hij op zoek naar rust en de essentie die zich ergens in zijn binnenste moest verschuilen. Achter de piano in de keuken – een erfstuk van zijn grootmoeder – probeerde hij weer verbinding te leggen met wie hij was. Daar begon hij zijn onrust te bezweren. Inmiddels is zijn muziek goed voor meer dan 80 miljoen streams op Spotify. Wekelijks luisteren via dat kanaal 1,7 miljoen mensen naar zijn verstilde pianocomposities. ‘Ik denk dat luisteraars in deze groteske tijd de menselijke maat herkennen in mijn muziek.’

Arvo Pärt – Spiegel im Spiegel

Zet twee spiegels tegenover elkaar en je kunt als het ware tot in de oneindigheid kijken. Dat was precies het idee dat Arvo Pärt had toen hij in 1978 Spiegel im Spiegel componeerde. Inderdaad geeft deze muziek je het gevoel van een oneindige ruimte. Hoewel niet zo recent als de meeste composities in deze lijst is het werk nog steeds even indrukwekkend. Dat komt onder meer door Pärts intieme tintinnabulum-stijl, wat in het Latijn ‘belletje’ betekent. Bij deze manier van componeren wordt een simpele melodielijn begeleid door een repeterend ‘klokje’. Ook in Spiegel im Spiegel gebruikt Pärt deze techniek. De eenvoudige, langgerekte lijnen van de vioolpartij zweven boven de zich steeds herhalende beweging in de piano.

Jóhann Jóhannsson – Flight From the City

Ook Johann Jóhannsson zoekt in zijn muziek naar nieuwe klanken. Toch klinken deze niet zo buitenaards als die van bijvoorbeeld Max Richter. Jóhannsson verkent zijn klankvelden vooral aan de hand van bestaande instrumenten, al komen in Flight From The City ook wat electronische geluiden voor. Met dit werk blikt de componist, net als op het gehele album Orphée, terug op zijn ‘oude ideeën’. Durven terugkijken naar het verleden staat dan ook centraal. Deze inspiratie haalde Jóhannsson uit het vervolg van Ovidius’ Metamorfosen, waarin de noodlottige Orpheus na de dood wel ongehinderd naar zijn geliefde Euridice mag omkijken. Jóhannsson blikt vooral terug op zijn geliefde IJsland.

Nils Frahm – Hammers

Het stuk Hammers van Nils Frahm doet zijn naam eer aan. Herhaling staat wederom centraal in dit werk, al beperkt Frahm zich door slechts een miniscuul motiefje van enkele noten als uitgangspunt te nemen. Met vakkundige precisie lijken deze noten elkaar inderdaad als hamertjes op te volgen, waardoor het werk als een soort machine voort blijft draaien. Toch heeft deze drukke compositie ook iets meditatiefs, zeker wanneer er in de mechanische beweging langzaam verschuivingen optreden. Hoewel oorspronkelijk voor piano geschreven, is de bewerking voor harp van Remy van Kesteren minstens even verlichtend.

Eric Whitacre – Lux Aurumque

Letterlijk vertaald betekent de titel van dit stuk van Eric Whitacre Licht en goud. De tekst is een gedicht van Edward Esch die de componist naar het Latijn liet vertalen om er zelf een muzikale zetting van te maken. Met zijn werk brengt Whitacre zangers van over de hele wereld samen. Alle koorleden uploaden hun eigen filmpje met gezongen partij. De filmpjes worden gesynchroniseerd en samen vormen de zangers uit inmiddels meer dan 100 landen op deze manier The Virtual Choir. Hiermee reikt de componist vervolgens naar de hemel. Vooral wanneer alle stemmen samen smelten tot een massief geheel vergeet je bijna dat we hier met gewone stervelingen van doen hebben en niet met engelen.

Philip Glass – Études: Nr.5

Phillip Glass bouwt zijn werken op vanuit zich herhalende motieven. Daar omheen zweven echter andere melodieën die onze gedachten wegvoeren. Hij schreef deze en twintig andere etudes als echte oefenstukken. Ieder solowerk verkent namelijk verschillende tempi, technieken en klankkleuren, zoals meerdere etudenreeksen dat doen. Deze vijfde etude is verstild en meditatief van aard en laat je tot rust komen. Maar Glass had nog een doel naast het verkennen: hij schreef de etudes simpelweg om een ‘betere pianist’ te worden. Pianist Víkingur Ólafsson studeerde mee en bracht enkele van deze studies uit.

Ola Gjeilo – Tundra

De in Noorwegen geboren componist Ola Gjeilo groeide op met een grote verscheidenheid aan muziekstijlen. Al van jongs af aan luisterde hij naar zowel pop en jazz als klassieke muziek. Maar ook filmmuziek was, en is nog steeds, van grote invloed op zijn werk. Hij studeerde in Londen en aan de Juilliard School in New York. Muziek schrijven is voor de componist iets heel natuurlijks: ‘Componeren is voor mij iets dat heel sterk van binnenuit komt. Ik weet niet precies waar het vandaan komt.’ Tundra is gebaseerd op een speciaal geschreven tekst van Silvestri en een ode aan de intens prachtige bergen van Hardangervidda, tussen Oslo en Bergen, waar de wortels van de familie van Gjeilo liggen.