Classics To Go | 05 februari 2023

Top 10 Minimal music

Herhalend patroon van blauwe driehoekige ramen

Minimal music mag dan het woord minimal in zijn naam hebben, het genre bereikt met zijn uitgeklede melodieën en repetitieve structuren een maximaal effect. Voor deze Top 10 doken we in de hypnotiserende klanklandschappen die in de jaren ’60 en ’70 de wereld veroverden en sindsdien door een breed scala aan componisten verder zijn ontwikkeld. In dit lijstje vind je tien invloedrijke namen uit de pionierstijd en van nu, met voor elke componist twee luistertips: één essentiëel werk om te kennen én een minder bekend stuk dat je ook gehoord wil hebben.

Steve Reich

Reich was een van de pioniers van minimal music. Over zijn invloed op andere componisten zei landgenoot John Adams: ‘He didn’t reinvent the wheel so much as he showed us a new way to ride.’ ‘The new way to ride’ was onder andere het creëren van een ‘pulserend’ effect door patronen tegelijkertijd te laten klinken in verschillende stemmen en ze daarbij steeds iets te verschuiven. Ook verweefde Reich akoestische met elektronische elementen, zoals in zijn drie strijkkwartetten. Voor de opname daarvan werkte Reich recent intensief samen met het Amerikaanse Mivos Quartet.

Luistertips
Essentieel: Music for 18 Musicicians
Wil je ook gehoord hebben: String Quartets (bestel de cd)

Philip Glass

Een andere prominente figuur in de minimal music scene is Philip Glass. Zelf was hij geen fan van de term minimal music, liever omschreef hij zijn werken als ‘muziek met repetitieve structuren’. Daarmee creëerde hij betoverende klankpatronen, van verstild en meditatief, zoals in Glassworks, tot groots en meeslepend, zoals in het eerste deel van zijn Heroes Symphony.

Luistertips
Essentieel: Glassworks
Wil je ook gehoord hebben: Heroes Symphony

Terry Riley

Zeg je Terry Riley, dan zeg je In C. Het werk is zo beroemd dat het haast synoniem is geworden voor deze componist, die ook aan de bron stond van het minimalisme in de muziek. Hoewel In C niet zozeer het vroegste minimalistische stuk is dat is gecomponeerd, staat het tegenwoordig wel het vaakst op de lessenaar, van universiteitskoren tot professionele orkesten. Met repetitieve patronen die op initiatief van de musici zelf steeds een beetje veranderen is dit minimal music door en door.

Luistertips
Essentieel: In C
Wil je ook gehoord hebben: Sunrise of the Planetary Dream Collector

John Adams

De intense muziek van John Adams is al decennialang op podia wereldwijd te horen. Ook in Nederland komt hij regelmatig op bezoek, als componist én dirigent. De Amerikaan vond zijn eerste inspiratie in de minimal music en gebruikte veel stuwende ritmische patronen, zoals in het orkestwerk Short Ride in a Fast Machine. Later kregen zijn werken een meer eclectisch karakter, met invloeden vanuit de jazz, rock, Amerikaanse volksmuziek en klassieke componisten als Stravinsky.

Luistertips
Essentieel: Short Ride in a Fast Machine
Wil je ook gehoord hebben: Must The Devil Have All The Good Tunes

Brian Eno

De Britse Brian Eno ging nog een stapje verder in het gebruik van minimalistische technieken. Met tape-loop en delay-systemen creëert hij ingenieus in elkaar gesmolten klankvelden die hem tot de ‘godfather van de ambient muziek’ maakten. Via Eno drong de invloed van dit subgenre van minimal music ook door tot in de popmuziek.

Luistertips
Essentieel: Music for Airports
Wil je ook gehoord hebben: FOREVERANDEVERNOMORE

Simeon ten Holt

De Nederlandse componist die ieder jaar weer hoog in de Hart & Ziel-lijst van NPO Klassiek staat is Simeon ten Holt. Met zijn meditatieve Canto Ostinato veroverde hij in 1979 de harten van het Nederlandse publiek – en dat terwijl de muziekcritici knarsentandend toekeken. Toch duurde het nog zo’n vijftien jaar tot het stuk écht populair werd. ‘Een uitvoering van Canto is meer een ritueel dan een concert,’ vond Ten Holt zelf. De musici mogen zelf bepalen hoe vaak ze muzikale frases herhalen. In theorie kan het stuk dan ook eindeloos duren. Naast Canto Ostinato schreef Ten Holt nog meer minimalistische muziek voor piano en andere instrumenten, zoals Palimpsest voor strijkers.

Luistertips
Essentieel: Canto Ostinato
Wil je ook gehoord hebben: Palimpsest

Max Richter

‘Richter is the architect of a post-minimalist electronic revolution at the borderlands of classical,’ schreef het Amerikaanse tijdschrift The Economist over deze veelgevraagde Britse componist. In zijn werken mengt Richter kenmerken van de klassieke traditie, elektronische muziek, en vele andere muzikale stijlen. De traditionele minimal technieken zoals herhalingen en drones (eindeloos aangehouden tonen) hoor je bijvoorbeeld veelvuldig terug in zijn acht uur durende compositie Sleep. Inmiddels bestaat er bij deze muziek zelfs een app voor Android en Apple, om je te helpen focussen, mediteren en slapen.

Luistertips
Essentieel: Sleep
Wil je ook gehoord hebben: The New Four Seasons – Vivaldi Recomposed

Meredith Monk

In haar ruim een halve eeuw omspannende oeuvre liet de Amerikaanse Meredith Monk zich vaak inspireren door haar stem. Die is in veel van haar werken dan ook in al haar facetten te horen: niet alleen als vehikel voor woorden, maar vooral als een instrument an sich. Monk combineerde haar unieke vocale technieken meestal met minimalistische instrumentale texturen.

Luistertips
Essentieel: Dolmen Music
Wil je ook gehoord hebben: Piano Songs

Michael Nyman

Wie heeft de term minimal music eigenlijk bedacht? Dat zullen we waarschijnlijk nooit weten. Maar zeker is dat Michael Nyman een van de eersten was die deze woorden in de mond nam. De Britse componist, pianist en muziekcriticus zag in het tonale minimalisme van de jaren ’60 en ’70 een aantrekkelijk tegenwicht voor de in zijn ogen ontoegankelijke atonale muziek van Stockhausen en andere avant-gardisten. Nyman is vooral bekend om zijn beklijvende melodieuze soundtracks voor vele Hollywoodfilms.

Luistertips
Essentieel: Filmmuziek voor The Piano
Wil je ook gehoord hebben: Filmmuziek voor The Diary of Anne Frank

Jóhann Jóhannsson

De in 2018 overleden componist Jóhann Jóhannsson maakte buiten zijn geboorteland Ijsland vooral naam met atmosferische werken waarin hij elektronische en orkestrale muziek liet samensmelten. De deur naar een andere wereld staat in zijn muziek niet op een kier, maar wagenwijd open. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hij een veelgevraagd filmcomponist was. Jóhansson componeerde in een verscheidenheid van stijlen, waaronder de meditatief minimalistische piano-soundtrack voor de film The Theory of Everything over het leven van Stephen Hawking, en de postuum opgenomen eclectische Drone Mass voor zangers, strijkkwartet en elektronica.

Luistertips
Essentieel: Filmmuziek voor The Theory of Everything
Wil je ook gehoord hebben: Drone Mass