Classics To Go | 14 juli 2016

Top 10 Masterclasses

‘Er bestaan verschillende soorten leraren. Sommige bepalen iedere stap die hun leerling zet. Ze leren hem hoe te lopen. Sommige openen een deur naar de wereld. Zij leren hun leerling hoe te zien. Maar er zijn ook anderen. Zij gaan hun eigen weg en het is voor hen onbelangrijk wie hen volgen. Ze zien in de verte hun doel, maar het is onbereikbaar. Deze leraren leren hun leerlingen iets essentieels: de richting waarin te gaan.’ – Alfred Schnittke

Maria João Pires – piano

Maria João Pires (1944) wil overtuigd worden door het spel van haar leerling. Waarom speel je zoals je speelt? Waarom maak je bepaalde keuzes?

‘Je moet het voelen, met je hele wezen, je brein is niet de baas. Je moet niet naar me luisteren, ik praat niet met je, ik besta niet. Je moet alleen voelen.’

De zoektocht naar jezelf is de basis van goed musiceren.
Fragment uit de documentaire Discovering Sound.

Maxim Vengerov – viool

De Russische violist Maxim Vengerov (1974) legt in zijn masterclasses de nadruk op expressie.

‘Muziek is fantasie’

Vanuit deze gedachte maakt hij aan de hand van een verhaal, compleet met karakters en dialogen, heel concreet hoe de muziek in zijn ogen benaderd zou moeten worden.

Violist in dit fragment is Alexander Sitkovetsky – start op 5’58”.

Mstislav Rostropovich – cello

Ook cellist Mstislav (‘Slava’) Rostropovich (1927-2007) vertelt over de belangrijke steun van verbeelding. In de juiste stemming kun je het gevoel achter de muziek beter overbrengen aan het publiek.

‘Sviatoslav Richter: “Slava, welk weer zou het buiten geweest zijn toen Brahms deze noten componeerde? Ik denk dat het regende…”. Sinds dit gesprek begreep ik wat verbeelding kan betekenen.’

Celliste in dit fragment is Monika Leskovar – start op 6’13”.

György Sebök – piano

De Hongaarse pianist György Sebök (1922-1999) vertelt in deze masterclass onder meer hoe de interpretatie van muziek afhankelijk is van de tijd waarin deze geschreven is.

‘Een Nocturne van Chopin speel je in de ik-vorm. Bij oudere muziek is dat vaak anders: je vereenzelvigt je niet met de muziek, maar begrijpt wel wat de componist bedoelt. Alsof je kind bang is in het donker. Dan leef je mee, maar je bent zelf niet bang.’

Pianiste in dit fragment is Ellen Corver – start op 2’45”.

Dame Janet Baker – mezzosopraan

Dit is weliswaar geen masterclass in de eigenlijke zin van het woord, maar de manier waarop Dame Janet Baker (1933) in dit
interview met collega Joyce DiDonato uitlegt wat het betekent
om zangeres te zijn is zo mooi, dat we dit filmpje niet konden overslaan.

‘Je moet ‘glas’ zijn. En glas is geen spiegel. Je ziet er jezelf niet in, je kijkt er doorheen.’

Een wijze les voor veel studenten – start op 18’59”.

Garrick Ohlsson – piano

Pianist Garrick Ohlsson (1948) leert zijn studenten dat fysieke spanning er wel expressief uitziet, maar niets oplevert.

‘Je moet loslaten. Het kost maar 55g om een toets naar beneden te houden, meer kracht is niet nodig. Je hebt maar een bepaalde hoeveelheid energie. Als een deel daarvan in fysieke spanning gaat zitten kun je niet meer vrij bewegen en ook niet meer goed luisteren.’

Pianist in dit fragment is Netanel Grinshtein – start op 5’30”.

Valery Gergiev – dirigent

In 2002 gaf Valery Gergiev (1953) een masterclass aan drie beginnende dirigenten voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

‘Je dirigeert met je ogen, niet met je handen’
‘Laat het orkest voelen dat ze belangrijk zijn voor je. Maak vrienden, maak contact, zorg dat je communiceert met het orkest.’

Fragment uit de documentaire The master and his pupil.
Dirigent in dit fragment is Jason Lai.

Elisabeth Schwarzkopf – sopraan

Niet makkelijk tevreden was Elisabeth Schwarzkopf (1915-2006) tijdens haar masterclasses in het Concertgebouw in Amsterdam in 1987.

‘Ja het is moeilijk, maar als je er niet door gegrepen wordt mág je het niet eens zingen. Dat zou onzin zijn. Maar je moet wel weten hoe. Het gaat niet intuïtief, je moet het wéten.’

In dit fragment zingt Charlotte Margiono – start op 6’49”.

Arthur Rubinstein – piano

Pianist Arthur Rubinstein (1887-1982) gaf in 1979 een masterclass aan het Jerusalem Music Centre.

‘Ik hou ervan om leerlingen te vertellen wat ik vind dat goed is of beter kan aan hun spel. Maar soms leer ik ook zelf iets van deze jonge mensen. Dat is nu het geval. Als ik deze sonate weer speel, speel ik hem in jouw tempo.’

Pianist in dit fragment is Ephraim Laor – start op 3’27”.

Anner Bijlsma – cello

Nadat Anner Bijlsma (1934) van de Mulo gestuurd was, belandde hij op zijn veertiende jaar op het conservatorium. Het wezen van musiceren is in zijn ogen, dat je begrijpt waar de muziek over gaat.

‘Een echt goede les duurt nooit langer dan een minuut’

‘Je hoort vaak hoe goed iemand lesgeeft, maar je hoort nooit hoe goed iemand les neemt. Ik heb in mijn leven vaak leerlingen gecomplimenteerd met goed goed ze les genomen hadden.’