Classics To Go | 21 oktober 2015

Album van de week Itzhak Perlman

Zeventig werd violist Itzhak Perlman afgelopen zomer. Reden voor Warner om alle oude opnamen samen te brengen in een imposante doos, die alle kanten van zijn kunstenaarschap laat horen.

‘God moet Itzhak geschapen hebben… voor ons’

Perlmans warme klank, schrijft violist Gidon Kremer, ‘onderstreept in muziek hoe mooi het leven is, moet en kan zijn’. Er is uiteraard een reden waarom dit element zo belangrijk is in het bestaan van Perlman. Geboren in een armoedig gezin in Tel Aviv viel hij rond zijn vierde ten prooi aan polio die hem veroordeelde tot krukken en de rolstoel. Hij koesterde een intense liefde voor de viool, maar veel mensen hielden hem voor dat een professionele loopbaan onmogelijk was, want hij kon niet staand een concert spelen. Perlman liet zich er niet door weerhouden. ‘Hij overwon moedig alle hindernissen die het leven voor hem opwierp’, zegt dirigent Daniel Barenboim.
Zeventig werd Perlman eind augustus en hij geldt als de grootste violist van zijn tijd, een musicus in wie verleden en heden samenkomen. ‘Als Itzhak niet had bestaan’, oordeelt zijn 93-jarige vakgenoot Ivry Gitlis, ‘zou God ook niet bestaan. Maar God bestaat ontegenzeggelijk, ergens, en hij moet Itzhak hebben geschapen… voor ons.’

‘Ik heb gewoon gedaan wat binnen mijn mogelijkheden lag’

Zelf is Perlman de eerste om een relativering te plaatsen bij het heldendom dat vele anderen hem toedichten. ‘Als ik geen polio had gekregen als kind was ik misschien nooit violist geworden. Het belangrijkste in je leven is gelukkig zijn met wat je kunt “binnen je beperkingen”, en dat geldt voor iedereen. Je moet je concentreren op je mogelijkheden en ik heb gewoon gedaan wat ik goed kon. Vioolspelen doe je niet met je voeten en mijn handen zijn goed, dus waarom niet? Ik vind het altijd vervelend als mensen me als een soort held beschouwen, omdat ik ondanks mijn handicap kan vioolspelen. Ik heb gewoon gedaan wat binnen mijn mogelijkheden lag.’
Wie kijkt naar de weerslag van een halve eeuw plaatopnamen kan niet anders dan onder de indruk raken van de veelzijdigheid van Perlman. Zijn repertoire omspant zo’n drie eeuwen en vele genres: van Barok tot Broadway, van Klassiek tot Klezmer en van Romantiek tot Ragtime. Hij waagde zich zelfs aan jazz en pop. Muziek is muziek voor Perlman.

Een bemiddelaar tussen het aardse en hemelse

Maar in alles wat hij doet, klinkt een diep menselijke toon. Dat kenmerkt Perlman het meest: je voelt je altijd opgenomen in zijn manier van spelen. Ook al zijn de componisten honderden jaren dood, de Amerikaanse violist wekt de indruk dat ze je van ziel tot ziel toespreken, alsof hij ons een meeneemt naar een wereld die niet meer bestaat en we ons even in het hoofd van Bach, Beethoven of Brahms mogen wanen. Beethoven zei eens dat muziek bemiddelaar is tussen het zinnelijke en het spirituele leven, tussen het aardse en het hemelse. Wie Perlman hoort, gelooft dat meteen. Luister naar de Romance van Dvorak met Daniel Barenboim als dirigent, zijn Pianotrio van Tsjaikovski met pianist Vladimir Ashkenazy en cellist Lynn Harrell, Beethovens Kreutzer Sonate met pianist Martha Argerich, of de heerlijke manier waarop hij zich met tenor Plácido Domingo door de operettearia Weisst du es noch? van Kálmán schmiert – zijn spel blijft altijd onweerstaanbaar.