Album van de week Netrebko’s Iolanta

Vereenzelvigde Tsjaikovski zich met de eenzaamheid van een blinde prinses?

Waarom mensen ogen hebben gekregen? ‘Om te huilen natuurlijk’, antwoordt de middeleeuwse prinses Iolanta.

Ze is blind, maar niemand mag haar dat vertellen van de koning, die zijn dochter afschermt van de buitenwereld in een omheinde tuin, vol van bloemengeuren en vogelgezang. Iolanta voelt dat er iets mist in haar bestaan, maar ze weet niet wat, want zien is een onbekend fenomeen. Iolanta is een mens, gedrenkt in duisternis, wat ook gold voor de componist die haar geschiedenis zo mooi verklankte: Pjotr Ilitsj Tsjaikovski hunkerde altijd naar het ongrijpbare. Verbleef hij in het buitenland, dan bestierf hij het van heimwee, en terug in Rusland zuchtte hij onder de angst dat een ander – de verboden liefde voor hetzelfde geslacht – zou worden ontdekt. Nergens vond hij enige rust. Zou de gekwelde componist zich hebben kunnen vereenzelvigen met de eenzaamheid waar Iolanta ten prooi valt?

Een muzikale droomwereld die geen beelden nodig heeft

De muziek die Tsjaikovski schrijft voor Iolanta is van een grote tederheid. Het is ook zijn enige opera die goed afloopt: Iolanta geneest en haar gearrangeerde echtgenoot geeft de voorkeur aan iemand anders, waardoor ze met de man van haar dromen kan trouwen. De opera is een echt sprookje. Het werk is immens populair in Rusland, maar daarbuiten nauwelijks. Vanuit het oogpunt van opvoering is dat niet verwonderlijk. Niet alleen is Iolanta met zijn anderhalf uur voor een opera aan de korte kant, de handeling en de karakters zijn vrij statisch, soms lijkt het meer een filosofisch referaat met als rode draad de kwestie: ‘Weten of niet weten? dat is de vraag.’ Iolanta kan volgens de arts alleen genezen als ze eerst de natuur van haar kwaal kent. Van alle nadelen die kleven aan Iolante heb je alleen last in het theater, niet op cd. Daarop leidt Tsjaikovski’s muziek je binnen in een droom die geen beelden nodig heeft. De noten schetsen genoeg kleuren.

Netrebko en Iolanta vallen volmaakt samen

De Russische sopraan Anna Netrebko heeft zich buiten Rusland opgeworpen als pleitbezorger voor deze hier verontachtzaamde opera. Een paar jaar geleden maakte ze een concertante tournee met Iolante, langs elf Europese steden, ook in het Amsterdamse Concertgebouw. In de Philharmonie in Essen werden er tenslotte opnamen van gemaakt. Voor toekomstige generaties zal deze Iolanta de maatstaf zijn. Zoals bij Medea iedere zangeres zich moet meten met Maria Callas, zo zal Netrebko vanaf nu – in sporttermen – de ‘te kloppen’ Iolanta zijn. Zij zingt Iolanta met alle zachtheid en bezieling, die karakteristiek is voor de beroemde heldinnen uit de Russische literatuur. Netrobko is Iolanta en andersom; de twee vallen volmaakt samen.

Opera in de bios?

Zeker! Zelfs verstokte kenners behoren tot de vaste fans, want feitelijk zit je op de beste plekken. En vreemd genoeg grijpt het verhaal bijna sterker aan in de bioscoop dan in de theaterzaal. Lees meer over alle live streams uit de The Metropolitan Opera en Covent Garden in Focus Bioscopera

Zing jij ook onder de douche?

Deze playlist bevat de mooiste aria’s en liedjes om ongegeneerd mee te zingen onder de douche, tijdens het stofzuigen, het ramen lappen of autowassen.

Luister naar de playlist H2Opera