Classics To Go | 29 maart 2016

In de spotlights Ola Gjeilo

Ola Gjeilo Ⓒ Decca / Anna-Julia Granberg

Hoewel Ola Gjeilo geboren is in Noorwegen, is zijn huidige woonplaats New York van grote invloed op de muziek van deze componist. Met klanken van Morten Lauridsen en Eric Whitacre heeft Gjeilo een stijl ontwikkeld die zowel eigentijds als vertrouwd is. De harmonieën en rijke texturen doen je denken aan filmmuziek – muziek die een groot deel van Gjeilo’s inspiratie vormt.

Wanneer en waarom begon je met componeren?

‘Ik begon al met componeren toen ik nog heel klein was. Als kind had ik een redelijk goed gehoor. Ik luisterde veel naar muziek en kon het gemakkelijk naspelen op de piano. Vervolgens begon ik te improviseren en kleine stukjes te componeren. Ik wilde altijd al componist en pianist worden en heb nooit echt over een alternatief nagedacht.
Ik ben opgegroeid in een omgeving waarin naar veel verschillende muziekstijlen werd geluisterd. Mijn vader is een goede amateur saxofonist en we luisterden thuis onder meer naar jazz, klassiek, pop en folk. Op jonge leeftijd ben ik dus al blootgesteld aan allerlei soorten muziek.’

Wat is jouw manier van componeren?

‘Ik probeer niet te vaak te componeren terwijl ik achter de piano zit, omdat de piano een erg specifiek geluid heeft. Ik componeer wel vaak achter mijn keyboard en werk dan met samples. Meestal neem ik mijn ideeën op met Logic, een programma waarmee je muziek kunt componeren met samples die overeenkomen met de instrumenten of stemmen waar je eigenlijk voor schrijft. Dat is vaak erg handig. Toen ik voor het eerst begon met componeren gebruikte ik nog pen en papier, maar het is voor mij veel praktischer om technologie te gebruiken.’

Waar komen je ideeën vandaan?

‘Eigenlijk word ik wanneer ik een stuk componeer niet beïnvloed door externe factoren. Componeren is voor mij iets dat heel sterk van binnenuit komt. Ik weet niet precies waar het vandaan komt, maar ik weet wel dat er een verschil is tussen wanneer ik mij geïnspireerd voel en wanneer niet. En dan maakt het niet uit of ik op een vuilnisbelt ga zitten of op een boerderij in Montana.

Vind je inspiratie in het werk van andere componisten?

‘Ik word zeker geïnspireerd door de muziek waar ik naar luister. Ik houd van filmmuziek – de meeste van mijn favoriete hedendaagse componisten houden zich daarmee bezig. Ik ben een groot fan van Thomas Newman, Alexander Desplat, Dario Marianelli, enkele stukken van Howard Shore – zoals de muziek van Lord of the Rings – en natuurlijk John Williams. Veel van de nieuwere componisten van filmmuziek componeren meer ambient en maken gebruik van textuur, terwijl John Williams vaak meer zwaar georkestreerde en symfonische stukken componeert.
Van de levende klassieke componisten neig ik naar de Amerikaanse post-minimalisten. Ik heb de meeste affiniteit met de muziek van John Adams, denk ik. Hij is gewoon moeilijk te verslaan. Ik vind veel van de muziek van Michael Torke ook goed. Hij heeft een aantal zeer aantrekkelijke stukken gecomponeerd – meer consistent samenklinkend en strakker dan John Adams, maar wel levendig en suggestief. Philip Glass vind ik ook goed, met name zijn filmmuziek. Ik ben opgegroeid met behoorlijk veel Britse muziek en heb vaak naar Elgar en Vaughan Williams geluisterd. Ook ben ik dol op de koormuziek van John Tavener.’

Welke niet-muzikale invloeden zijn belangrijk voor je muziek?

‘Het is niet volstrekt niet-muzikaal, maar ik word altijd beïnvloed door improvisaties op allerlei gebieden. Dat is hoe ik ben begonnen met spelen en componeren. Het is het soort muzikale expressie dat het dichtstbij mijn hart ligt. Dat aspect speelt een rol bij alle artiesten die ik bewonder, zoals bijvoorbeeld Thomas Newman. Newman heeft een kleine groep muzikanten die hij meestal met zich mee brengt. Hij componeert iets en laat de groep muzikanten daarop improviseren, wat deels de reden is dat zijn stukken zo vloeiend en kleurrijk klinken. Ik houd van dat creatieve proces waarbij samenwerking zo belangrijk is. Mijn favoriete beeldend kunstenaar is glaskunstenaar Dale Chihuly. Volgens mij ontstaat zijn werk vanuit een vergelijkbaar proces. Mijn favoriete architect, Frank Gehry, lijkt in zijn werk ook een licht improvisatorische aanpak te hebben. Verder ben ik een groot fan van jazzpianist Keith Jarrett, naar mijn mening de beste improvisator op de piano ooit.’

Wat zeg je als mensen je vragen je muziek te omschrijven?

‘Ik zou zeggen dat mijn pianomuziek min of meer de neiging heeft om een lyrische mix te zijn van improvisatie en klassiek. Mijn koormuziek neigt over het algemeen meer naar de klassieke kant. Ik geloof dat veel mensen het woord ‘filmisch’ gebruiken om mijn meest recente muziek te omschrijven. Het is natuurlijk een vage omschrijving, maar mensen lijken een intuïtief gevoel te hebben voor wat het impliceert: muziek die suggestief is, een beetje weelderig overkomt en een symfonisch geluid heeft dat op de een of andere manier beschrijvend overkomt bij de luisteraar. Hoewel het niet eens gecomponeerd hoeft te zijn om een bepaald verhaal te vertellen.’

Denk je aan de luisteraar wanneer je componeert?

‘Ja, absoluut. Het is voor mij heel belangrijk dat elk stuk dat ik openbaar maak op zijn minst de potentie heeft om mensen te raken, of het nu een donker, opgewekt, somber of blij stuk is. Dat is hét doel dat ik keer op keer wil bereiken. Idealiter wil ik dat mijn muziek opvrolijkt, hopelijk op een niet-sentimentele en niet-oppervlakkige manier, en dat mijn muziek een soort zinvolle inspiratie is voor de luisteraars.’

Hedendaagse muziek kan heel ontoegankelijk zijn voor nieuwkomers. Welke stukken zou je luisteraars aanbevelen om ze die wereld binnen te leiden?

‘Ik zou hen aanbevelen om met filmmuziek te beginnen en dan geleidelijk de post-minimalistische componisten te leren kennen, waardoor de hedendaagse componisten van filmmuziek erg zijn beïnvloed. Wellicht is het goed om te beginnen met Dario Marianelli – de glorieuze muziek van Pride and Prejudice, bijvoorbeeld – of Alexandre Desplat, wiens muziek je herkent van The King’s Speech en The Painted Veil. Van John Williams beveel ik War Horse of Schindler’s List aan.’

Wat is je muzikale ‘guilty pleasure’?

‘Ik denk Katy Perry. Haar nummers zijn gewoon catchy en leuk, en echt goed gedaan voor wat het is. En ook al zijn het geen guilty pleasures, ik luister veel naar pop, bluegrassachtige muziek en jazz: Coldplay, Keane, Nickel Creek, Sting, Pat Metheny Group, Keith Jarrett, Norah Jones, Daft Punk, ga zo maar door.’

Wat is je ideale avond uit?

‘Ik ben dol op uitgaan in New York City, waar ik woon. Het is altijd geweldig om gewoon rond te hangen in de stad. Ik ben dol op uit eten gaan en films bezoeken. Wanneer er een nieuwe film in de bioscoop verschijnt, ben ik daar te vinden. Ook vind ik het leuk om naar sportwedstrijden te gaan – ik ben een groot fan van sport, eigenlijk veel te groot!’