In de spotlights Miloš Karadaglić

Het is en blijft vreemd met de gitaarwereld. Iedereen speelt wel een beetje gitaar of kent iemand die het relatief goedkope instrument onder zijn of haar arm meeneemt naar strand, camping en kampvuur, maar als het om de klassieke muziek gaat is en blijft het een niche. Logisch. Het is geen echt orkestinstrument – die paar noten in Mahlers Zevende Symfonie zijn verwaarloosbaar – en er lopen geen horden solisten van het hoogste niveau rond die bij een groot publiek tot de verbeelding spreken. In het midden van de vorige eeuw was daar pionier Andres Segovia. Hij vond opvolgers in de Engelse grootmeesters John Williams en Julian Bream, maar daarna werd het behelpen.

Hunk met gitaar

Tot Miloš. In 2011 kwam hij met de cd Mediterráneo. Niet alleen de coverfoto van Miloš als nonchalante hunk met gitaar op het strand deed wonderen, ook en vooral zijn spel was een bevrijding. De gitaarklassiekers van Tarrega en Domeniconi en de gekende gitaarbewerkingen van werken van Albéniz en Granados klonken eindelijk weer alsof de gitaar geen onhandig instrument is dat altijd klinkt als een gitaar met al zijn beperkingen. Miloš maakte muziek en was pas in de tweede plaats gitarist. Ook al ontstond zijn liefde voor het instrument al toen hij als achtjarig jongetje een langspeelplaat hoorde van Segovia die Asturias van Albéniz en Tarrega’s Requerdos de la Alhambra speelde.

Gitarist in Montenegro

De jonge Montenegrijn was direct verkocht. Hij eigende zich de oude, stoffige familiegitaar toe en trok naar de muziekschool in Montenegro. Daar bleek hij een natuurtalent. Hij schoof door naar een specialistenklas en leerde volgens de methode van de oude Fernando Sor, tijdgenoot van Beethoven en de eerste grote klassieke gitaarvirtuoos, het instrument al snel tot op grote hoogte beheersen. Negen jaar was hij toen hij zijn eerste publieke uitvoering gaf en op 11-jarige leeftijd was hij na het tegelijkertijd winnen van een gitaar- en een zangcompetitie een nationale radio- en tv-held. Op 14-jarige leeftijd moest hij volgens het Montenegrijnse schoolsysteem een keus maken: de muziek, de alfawetenschappen of de exacte vakken. ‘Het voelde als een beslissing voor de rest van mijn leven’, zei hij al eens. ‘En daar ben je op die leeftijd eigenlijk nog helemaal niet aan toe. Daardoor heb ik ook weken getwijfeld. Gitarist in Montenegro leek mij niet zo’n goed vooruitzicht. Het land is zelf al erg klein, het klassieke muziekpubliek nog kleiner, en het klassieke gitaarpubliek is derhalve nauwelijks aanwezig. Pas toen ik naar mijn hart luisterde wist ik dat ik toch muzikant moest worden. De gitaar geeft mij alles. Mijn brein vertelde mij vervolgens dat ik dan maar het maximale er uit moest halen en alles wat ik in mij heb moest ontdekken en onderzoeken.’

Beroepskramp

En dat deed hij. Hij bracht de gitaar terug naar het grote publiek. Na zijn eerste cd volgden even hooggeprezen cd’s als Latino (2012) en Aranjuez (2014) met het iconische Concierto de Aranjuez. Miloš reisde de wereld over en gaf concert na concert en interview na interview. Niets was te gek. En daar betaalde hij de tol voor.
‘Al tijdens de laatste opnamen voor mijn Beatlesalbum Blackbird voelde ik een enorme spanning in mijn arm’, zegt hij over de problemen die in 2016 begonnen. Uiteindelijk weigerde zijn hele hand dienst en moest hij ruim 200 geplande concerten afzeggen. Het oordeel van de artsen was angstwekkend: een burn out gecombineerd met focale dystonie, een neurologische aandoening die ook wel plastisch wordt omschreven als beroepskramp, en het vooruitzicht dat hij nooit meer op niveau kon spelen.
‘Het was de donkerste periode van mijn leven, maar ik weigerde mij bij het oordeel van de artsen neer te leggen. Meer dan ooit ontdekte ik dat gitaarspelen en muziek met mensen delen is wat ik het liefste doe.’

Dagboek van genezing en bezinning

Miloš trok zijn eigen plan en zette de slechtste tijd van zijn leven om in ‘de beste tijd’. ‘Opeens kon ik naar muziek luisteren zonder te hoeven spelen, kon ik een stad bezoeken zonder dat ik ’s avonds op hoefde te treden.’ Uiteindelijk vond hij de weg terug naar de gitaar omdat hij ‘zichzelf niet was zonder het spelen van muziek’. Langzaam vond hij de weg terug en nu ligt er eindelijk een nieuwe cd, The Sound of Silence. Het is een dagboek van genezing en bezinning, aldus de gitarist. ‘Het zijn gitaarbewerkingen van de muziek waar ik naar luisterde gecombineerd met de solostukken die mij hielpen om de gitaar weer in mijn macht te krijgen.’
Songs van Radiohead, Portishead en Leonard Cohen staan naast kleine gitaarjuweeltjes van onder anderen Tarrega en Leo Brouwer en evergreens als Nights in white satin en The Sound of Silence. ‘De titel is uiteraard ook symbolisch’, zegt Miloš. ‘Het staat voor de stilte waar ik doorheen moest. En uiteindelijk is stilte de beste weg om jezelf te vinden en om de muziek weer uit te laten ontstaan. Ik voel mij geestelijk en fysiek beter dan ooit.’
En dat is te horen.