Classics To Go | 06 oktober 2016

In de spotlights Lucie Horsch

Lucie Horsch © Decca / Dana van Leeuwen

Mysterieuze nachten, woeste zeeën en meditatieve gebeden – een waaier van gevoelens komt uit de blokfluiten van de 17-jarige Lucie Horsch in de muziek van Vivaldi op haar debuutalbum. ‘De gaten in de blokfluit zijn werelden op zich, met een noorden, een zuiden, een oosten en een westen.’

‘Op de blokfluit maak ik muziek met mijn eigen levensadem’

Ze heeft de avond tevoren een prachtig concert bezocht, blokfluitist Giovanni Antonini dirigeerde zijn Il Giardino Armonico en sopraan Anna Prohaska. Het winnen van de Concertgebouw Young Talent Award betekent dat ze veel concerten mag bezoeken. Na afloop schudde ze hem de hand. ‘Hij kende me al, van video’s op internet.’ Ze bewondert zijn plooibare spel. ‘Hij weet raad met alle situaties.’ Hij is ook een meester in de barok, het genre dat op haar debuutalbum staat. ‘Een logische eerste stap’, vindt Lucie Horsch zelf. ‘In deze muziek bouw je van oudsher je techniek op. Daar komt nog bij dat klassieke en romantische componisten bitter weinig voor de blokfluit schreven. ‘Je moet echt op zoek naar repertoire’, zegt ze. ‘Het is geen instrument zoals piano, dat genoeg stukken kent om meer dan een mensenleven mee te vullen.’
Ze bezit zo’n vijfentwintig blokfluiten. Die van de zachtere houtsoorten klinken mooi en warm, maar ze zijn ook gevoeliger voor invloeden van buitenaf. Harder materiaal is wat betrouwbaarder. Hout en vocht – speeksel bijvoorbeeld – verdragen elkaar slecht. ‘Je moet creatief zijn’, glimlacht ze. ‘Je kan vaseline boven het duimgat smeren, zodat het vocht er omheen loopt.’
Ze voelt een persoonlijke band met haar instrumenten. Maar ze is er niet zo sterk mee vergroeid als een violist of cellist met het zijne. ‘Want die zijn van nature nogal eenkennig’, lacht ze. ‘Ik heb nu eenmaal veel blokfluiten. In mijn geval is het meer een soort gezin.’ Horsch is een multitalent, want ze speelt ook nog eens uitstekend piano, wat weer iets heel anders vraagt. ‘Als blokfluitist sta ik met mijn eigen instrumenten op het podium. Als pianist moet ik maar afwachten wat voor instrument er staat. Aan de piano ervaar ik iets meer afstand tot mezelf. De blokfluit daarentegen voelt als een verlengstuk van mijn lichaam. Daarop maak ik muziek met mijn eigen levensadem. Het ligt zo dicht bij mijn eigen stem. Dat is ook de moeilijkheid: niets blijft verborgen, als ik zenuwachtig bent, hoor jij mijn adem trillen.’

‘De gaten in de blokfluit zijn werelden op zich’

Dat de keuze op Vivaldi viel voor haar debuutalbum was niet zo vreemd. ‘Ik hou van hem, al vanaf mijn kinderjaren. Binnen zijn muziek vind ik grote en mooie contrasten. Het concert La Notte is donker en mysterieus, bij de Tempesta di mare, de storm op zee, gieren de noten als de wind en bruisen ze als golven met schuimkoppen. Aan de andere kant staat dan weer het Cum dederit uit het Nisi Dominus, van oorsprong een aria, dat meditatief en vergeestelijk is. Dat werk kozen we, nadat we het gehoord hadden in de laatste James Bond-film.’
Deze zomer was ze in Venetië en stond voor de deuren van het Ospedale della pietà, het weeshuis waar Vivaldi lesgaf aan meisjes die in een vondelingenluikje waren achtergelaten. ‘Het is gek om te bedenken dat hij daar heeft rondgelopen, op dezelfde straatstenen als ik’, zegt ze. ‘Alles lijkt er nog net zo uit te zien als driehonderd jaar geleden. Dat decor kennen, is een enorme bron van inspiratie wanneer je de muziek van Vivaldi uitvoert.’

Hoewel ze zich op haar debuutalbum presenteert als een van de grote blokfluittalenten, wil Horsch zich niet alleen uitleveren aan dat instrument. Ook de piano blijft nog een optie, en onlangs begon ze weer met zanglessen – ooit was ze lid van het Nationaal Kinderkoor. ‘Ik wil het liefst zoveel mogelijk deuren open houden.’
Dat betekent voor de blokfluit dat ze zich niet wil beperken tot de oude muziek, maar zich ook wil verdiepen in het eigentijdse repertoire. Onlangs meldde zich via Instagram zelfs al een Braziliaanse componist, die een werk voor haar wil schrijven. ‘Hoe serieus dat is, kan ik niet inschatten’, zegt ze. ‘Het is leuk en eng tegelijk, maar ik vind het een aantrekkelijk idee om als musicus een werk achter te laten waar meer mensen iets mee kunnen doen. Dan kan ik iets betekenen voor het voortbestaan van de blokfluit. Want het repertoire mag begrensd zijn, dat geldt niet voor wat het instrument te bieden heeft. Van de piano kennen we zo’n beetje alle mogelijkheden, maar over de blokfluit valt nog veel te ontdekken. Je kunt prachtige glissandi maken of erin zingen. Er zitten geen kleppen op. De gaten die erin zitten zijn werelden op zich, met een noorden, een zuiden, een oosten en een westen. Je kunt door een bepaald deel ervan af te sluiten weer een net andere klank voortbrengen. Soms verlang ik ernaar om meer dan twee handen te hebben, zodat ik alles uit het instrument zou kunnen halen.’

‘Het gaat niet om hoe luid je speelt, maar om hoe intens’

Lucie Horsch mag dan wel eeuwenoude muziek spelen, ze is een kind van deze tijd. En als musicus kijkt ze niet alleen de kunst af van klassieke grootheden. ‘Ik zag popzangeres Adele live in de Ziggo Dome. Afgeladen vol. Duizenden bezoekers. Maar binnen die enorme massa van mensen lijkt ze je persoonlijk aan te spreken, geeft ze je het gevoel dat ze daar voor jou staat. We hingen aan haar lippen. Die gave bewonder ik in haar. Ik herkende die eigenschap gisteravond ook in Antonini. Hij liet zijn ensemble steeds zachter spelen, maar het bleef muisstil in de zaal. Niemand hoestte, en dat zegt wel iets in het Concertgebouw. Iedereen ademde tegelijkertijd – bijna als één lichaam. Het gaat niet om hoe luid je speelt, maar om hoe intens. Ik kwam verfrist uit die concerten van Adele en Antonini. Zoals zij doen, wil ik ook mensen het gevoel meegeven dat de muziek op dat moment ontstaat op het podium, dat ze getuige zijn van iets onherhaalbaars.’