Louis Gauthier | 23 juli 2018

Focus Tien jaar Yannick Nézet-Séguin

Chef-dirigent Yannick Nézet-Séguin en het Rotterdams Philharmonisch Orkest vormen sinds 2008 een hecht team. Al tijdens de eerste gastconcerten in Rotterdam was duidelijk dat Nézet-Séguin de juiste man op de juiste plek was. Zijn drift om uit te dagen paste perfect bij het ambitieuze orkest. Na tien jaar komt een einde aan de intensieve samenwerking. Ter gelegenheid van dit jubileum, het 100-jarig bestaan van het orkest én het afscheid van de dirigent verschijnt een verzamelbox. Een terugblik op tien jaar muzikale gulzigheid.

Muziekomnivoor

Wie Nézet-Séguin op de bok bezig ziet, weet in één klap wat begeestering is. De mond half open, de wenkbrauwen meedeinend op de bastonen, de armen maaiend in de lucht zodra het tempo stijgt. De honger van deze muzikale omnivoor is niet te stillen. Van oude tot hedendaagse muziek, Nézet-Séguin neemt alles tot zich. Met resultaat: onder zijn leiding pompte, stuwde en vlamde het de afgelopen tien jaar in Rotterdam.
Dat is knap, want de Canadees trad in de voetsporen van een illustere voorganger: Valery Gergiev. Nézet-Séguin heeft diens niveau weten voort te zetten. In sommige opzichten bleek hij zelfs gewaagder dan de Rus, bijvoorbeeld door binnen concerten ongewone stijlcombinaties te maken. Dat werkte: in Nézet-Séguins handen klonken Beethoven, Händel en Stravinsky als één muzikale familie. Kritiek op zijn ongewone repertoirekeuze deerde hem trouwens niet. En waarom ook? Hij had al vóór zijn komst naar Rotterdam bij orkesten als het Sydney Symphonic Orchestra en het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Stockholm succes geoogst met zijn aanpak.

Een flexibel Rotterdams orkest

De droom om dirigent te worden zat er al vroeg in bij de in Montreal geboren Yannick. Op zijn vijfde begon hij met pianolessen, op zijn tiende wist hij zeker dat één instrument hem onvoldoende uitdaging bood. Op het conservatorium koos hij daarom voor een breed scala aan vakken: van piano en kamermuziek tot compositie en orkestdirectie. Deze veelzijdigheid leidden tot een duidelijk eigen signatuur. Nézet-Séguin kreeg daarvoor al snel erkenning: op zijn 25ste werd hij verkozen tot chef-dirigent van het orkest uit zijn woonplaats.
Acht jaar later maakte Nézet-Séquin de oversteek naar Nederland. Eén van zijn ambities was om het Rotterdam Philharmonisch Orkest flexibeler te maken, zowel in klankkleur als expressie. Voor sommigen leek het om minieme aanpassingen te gaan, maar volgens Nézet-Séguin is een orkest nooit uitgeleerd. Als het orkest bijvoorbeeld de neiging had om een ‘lichte klank’ te produceren terwijl de compositie in zijn ogen om ‘dramatisch’ vroeg, dan begon een gezamenlijke zoektocht die past stopte als het geluid perfect was. Dirigent en orkest trokken daarin als gelijken op. Bij de 43-jarige dirigent gold nooit het ouderwetse motto: mijn wil is wet. Die aanpak leek de Rotterdammers uitstekend te passen.

Jubileum

Toch is het nu tijd voor de Canadees om verder te gaan. Maar niet voordat het tienjarig jubileum van Nézet-Séguin bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest is gevierd. Daarom is een speciale boxset verschenen, die ook meteen fungeert als afscheidscadeau. De box geeft een mooi inkijkje in het werk van de dirigent en het orkest tussen 2011 en 2016. Alle opnames zijn gemaakt op eigen terrein: De Doelen in Rotterdam. Hoogtepunten van de box zijn onder andere Mahlers Tiende Symfonie en de Vierde Symfonie van Sjostakovitsj.
Opvallend is dat voor het eerst het Pianoconcert van de hedendaagse Britse componist Mark-Anthony Turnage op cd te horen is. Pianist Marc-André Hamelin neemt de solopartijen voor zijn rekening. Turnage is een componist die niet toevallig goed past bij Nézet-Séguin. Ook Turnage slaat in zijn werk een brug tussen stijlen en speelt met oude en neo-klassieke invloeden.
Een orkest als het Rotterdams Philharmonisch Orkest moet altijd in ontwikkeling blijven, vindt Nézet-Séguin, en daarom draagt hij na tien jaar het stokje over. Zelf gaat hij zich nog meer inzetten voor de Metropolitan Opera in New York, een instituut dat best een frisse impuls kan gebruiken. De pas 29-jarige Israëliet Lahav Shani neemt de leiding over en is daarmee de jongste chef-dirigent van het Rotterdam Philharmonisch Orkest ooit. Voor een orkest dat alweer honderd jaar bestaat, een veelbetekenende beslissing om de muziek naar een volgende generatie te tillen. De muzikale honger woekert nog wel even voort in Rotterdam.