Wie zijn er aan het woord?

Wat is talent?

Colin Talent heeft twee componenten. Er bestaat zoiets als een natuurlijke techniek, dat je je de mogelijkheden van het instrument makkelijk op hoog niveau eigen maakt. Er is ook zoiets als een goed oor hebben.

Martin Voor mij heeft talent inderdaad ook te maken met luisteren. Als je begint met spelen kan je gehoor al erg goed zijn. Dit talent kun je natuurlijk ontwikkelen, maar als je jong bent kun je het ook gewoon bezitten.

Jonathan In de basis is muzikaal talent een kwestie van goed kunnen luisteren. Het heeft te maken met het horen van een vorm, een melodie of een harmonische progressie en het instinctief begrijpen van wat dat betekent en hoe je die betekenis muzikaal tot uitdrukking kunt brengen. Dat kun je niet echt aanleren.

Vilde Voor mij is talent verbonden met de mogelijkheid om geïnspireerd te raken. Naar mijn mening zijn talent en inspiratie heel nauw met elkaar verbonden. Er moet vanbinnen een vuurtje gaan branden wanneer je iets hoort of iets ziet.

Welke muzikale eigenschappen zijn aan te leren en welke zijn aangeboren?

Jonathan Techniek is zeker makkelijker aan te leren dan fundamentele muzikaliteit. Maar zelfs iedereen met een groot aangeboren talent moet veel leren over muziek. Het is moeilijk om een intuïtief aanvoelen van muziek om te zetten in een bevredigende interpretatie, zonder kennis te hebben van hoe een muziekstuk in elkaar zit en zonder de onderliggende harmonische structuur te begrijpen.

Raphaël Ik denk dat iedereen kan leren muziekmaken. Natuurlijk heeft niet iedereen hetzelfde potentieel, het is de taak van een muziekdocent om uit te vinden waar iemand goed in is. Maar het is onmogelijk om iemand les te geven, als de psychologische bevrediging die muziekmaken met zich meebrengt geen deel uitmaakt van het leerproces.

Colin Ik heb altijd al een heel sterk ritmegevoel gehad, maar ik heb daarentegen keihard moeten werken voor iedere technische ontwikkeling die ik heb doorgemaakt. Ik ben geen natuurtalent als het om slagwerk gaat, maar ik ben vreselijk enthousiast en gepassioneerd. Aangeboren muzikaliteit zoals een goed gehoor voor zuiverheid en intonatie is wel belangrijk, dit is erg moeilijk aan te leren.

Vilde Bij mij ging alles ook zeker niet vanzelf. Ik herinner me dat ik altijd erg gefrustreerd werd van technische moeilijkheden die ik moest overwinnen om te bereiken wat ik wilde op mijn instrument. Ik moest het van mezelf altijd beter doen. Dat gevecht is tegelijkertijd ook wat me aan de gang houdt. De dag dat ik niets meer te bereiken heb, is de dag dat ik mijn viool kan wegleggen. Dan zou ik geen muziek meer kunnen maken.

Is talent hebben voldoende om succesvol te zijn als musicus?

Jonathan Nee, ik denk dat je ook een dosis geluk moet hebben. Ik hoop dat musici die op het podium staan bescheiden genoeg zijn om toe te geven dat er ook heel veel zeer getalenteerde mensen zijn die een niet zo succesvolle carrière hebben, omdat ze simpelweg niet op het juiste moment op de juiste plaats waren. 

Raphaël Als lid van het Quatuor Ébène weet ik dat een strijkkwartet een optelsom is van de talenten van vier mensen en dat de combinatie daarvan zoiets als een vijfde artistieke persoonlijkheid, het kwartet, creëert.

Heeft een musicus ambitie nodig om succes te hebben? 

Jonathan Eerlijk gezegd denk ik dat ambitie een grote rol speelt in het leven van een musicus. Maar dat is logisch, als je bereid bent om duizenden uren te investeren in het goed leren bespelen van je instrument. Er zijn veel dingen die je kunt doen met je leven en de keuze om zoveel uren te besteden aan één ding, betekent automatisch dat er ook veel dingen zijn die je niet doet. Het zou ongeloofwaardig zijn om te zeggen dat je een dergelijk besluit zou kunnen nemen zonder erg gedreven te zijn. 

Vilde Daar ben ik het wel mee eens. Ondanks dat talent, ambitie en vastberadenheid niet persé altijd als goede kwaliteiten beschouwd worden, denk ik dat ze onmisbaar zijn voor een musicus. Het is een soort instinct: je weet wat je wilt en je weet wat je van jezelf moet vragen om dat te bereiken.

Colin Ik denk dat ambitie heel belangrijk is, maar ik zou het liever inspiratie noemen. Ambitie impliceert dat je een concreet doel wilt bereiken en in de muziek werkt het zelden zo. Het is belangrijker dat je dat innerlijke vuur en de inspiratie ervaart, dan dat je een doel wilt bereiken dat vervolgens misschien teleurstelt.

Martin Voor mij geldt, dat ik eigenlijk niet precies weet wat ambitie is. Ik ben het ermee eens dat een doel hebben op zichzelf niet belangrijk is, het gaat erom waaróm je jezelf iets ten doel stelt. Je moet verliefd zijn op de muziek die je speelt. Dat noem ik geen ambitie, dat is een positieve kracht: je eigen geloof in je muziek.

Hoe belangrijk is imago voor een musicus? 

Raphaël Imago zou voor een klassiek musicus niet belangrijk moeten zijn, maar helaas is het dat wel. Het is een soort ‘wapen’ in termen van marketing. Het vervelende is dat een imago voor het publiek soms belangrijker lijkt dan het spel. 

Martin In popmuziek is imago zo verweven met de muzikanten, dat het een groot deel van hun identiteit is geworden. Dat is oke, het is een manier om het product te verkopen. Maar bij klassieke muziek zou het toch meer moeten gaan om het werk, het ambacht, de tradities.

Jonathan Op het gevaar af te veel als een dominee te klinken: ik geloof dat wanneer je fantastische muziek speelt die je niet zelf hebt geschreven, je ernaar moet streven als uitvoerder tijdens een concert niet een te grote afleiding te vormen, die ervoor zorgt dat het publiek zich niet meer kan verbinden met wat ze horen. Ik probeer mijn persoonlijkheid wel te laten blijken, maar niet zo krachtig dat het een obstakel vormt tussen de luisteraar en de muziek.

Wat is ‘star quality’? En hoe krijg je dat?

Raphaël Helaas is er geen recept voor hoe je een ster kunt worden. Maar als iemand op het hoogste niveau speelt en als hij of zij oorspronkelijke muzikale ideeën en een unieke klank heeft, dan is het potentieel zeker aanwezig om zover te komen.

Martin Als ik een muzikant ontmoet die iets speciaals en iets eigens heeft, is mijn interesse wel meteen gewekt. Dat kan zijn doordat hun manier van spelen zeer intens of vol leven is, of ook omdat ze gewoon een beetje gek zijn.

Colin Grote musici met een lange carrière hebben vaak iets dat moeilijk te omschrijven is. Je zou kunnen zeggen dat dat ‘star quality’ is. Uiteindelijk is die eigenheid wel iets waar je als musicus naar zou moeten streven. Ik vind dat er op dit moment te weinig zich onderscheidende muzikale persoonlijkheden zijn. Ik vind het tegenwoordig vaak moeilijk het verschil te horen tussen de solisten die boven komen drijven.

Jonathan Charisma is heel belangrijk en er is geen twijfel over dat er zoiets bestaat als ‘star quality’. Maar naar mijn mening is er wel sprake van een paradox. Je hebt een enorm sterke persoonlijkheid nodig om de muziek levendig en intens genoeg uit te voeren, zodat de luisteraar de muziek zèlf ervaart en niet de uitvoerder. Je cijfert je persoonlijkheid op een bepaalde manier dus ook een beetje weg. Het is een gecompliceerd idee: als klassiek musicus wijdt je al je energie aan iets dat groter is dan jezelf.

Lees en luister ook

• Top 10 Wonderkinderen

• Focus Muziekmiljoenen

• Sterk verhaal So you think you can sing

• Kinderklassiek Les van Lang Lang

• Kijk Jussens spelen Mozart