Joost Galema Joost Galema |

Focus Christopher Hogwood

Christopher Hogwood © Marco Borggreve

Zijn versie van het Requiem van Mozart klonk niet als een dodenmis, zoals bij vele voorgangers, maar juist als een eerbetoon aan het leven: woensdag 24 september overleed de Engelse dirigent Christopher Hogwood op 73-jarige leeftijd.

Requiem vol levenslust

Als eigenzinnig musicus probeerde Hogwood terug te gaan naar de bron van de muziek, en die te ontdoen van alle ruis die zich in de loop der eeuwen rondom een werk ophoopte. Op die manier leerde hij met zijn Academy of Ancient Music vele generaties met nieuwe oren luisteren naar muziek die zij al meenden te kennen. Zijn opnamen van Beethovens negen symfonieën waren halverwege de jaren tachtig bijna net zo revolutionair als de oorspronkelijke versies geweest moeten zijn. Zo hadden we ze nog nooit gehoord.

In die jaren groeide Hogwood uit tot een klassieke superster. Het leverde hem de bijnaam ‘de Von Karajan van de oude muziek’ op, naar de Oostenrijkse dirigent die de klassieke wereld jarenlang in een ijzeren greep hield. Hoewel hij veel waarde hechtte aan uitvoeringen die dichtbij het origineel lagen, mocht Hogwood ook graag van het rechte spoor afwijken. Hij was geen fundamentalist of puritein in de oude muziek. Tijdens de Olympische Spelen van 1984 in Los Angeles vertolkte hij de Messiah van Händel in de Hollywood Bowl met liefst vierhonderd musici, een aantal waarvan de componist slechts had kunnen dromen. Aan de andere kant zag hij niets in een meezing-Messiah. ‘Dat is hetzelfde als een meedans-Notenkraker’, grijnsde hij.

Hogwood groeide op in Nottingham als zoon van een natuurkundige en een secretaresse van een internationale vakbond. Zijn ouders hadden elkaar ontmoet in een koor. Als oudste van vijf kinderen organiseerde Christopher graag familiebijeenkomsten. Al op zijn tiende kreeg hij het gezin zover om samen het Hallelujah uit de Messiah te zingen. Na zijn middelbare school ging hij klassieke talen en muziek studeren in Cambridge. Als klavecinist nam hij vervolgens onder meer les in Amsterdam bij Gustav Leonhardt. In zijn huis in Cambridge verzamelde Hogwood in de loop van zijn leven een indrukwekkende collectie oude instrumenten, waaronder veel klavecimbels.

Hoewel hij altijd in bibliotheken en originele manuscripten groef naar de oorspronkelijke bedoeling van de componist, waren die niet altijd heilig. Gevraagd naar de reden waarom hij veel muziek van Händel veel sneller speelde dan anderen, antwoordde Hogwood: ‘Het trage tempo verveelde ons.’ Uiteraard was zijn aanpak niet onomstreden, vooral onder puriteinen. Zo oordeelde een criticus dat de dirigent ‘in stukje gehakt moest worden, waarna de kok een bouillon kon trekken van zijn botten’. Toch, in Hogwoods handen veranderde het Requiem van Mozart – zo zwaar en dreunend bij een Von Karajan – in een bijna lichtvoetige lofzang op het leven, die desondanks niets aan diepgang inboette. Die magie wist hij op te roepen.

Aan humor ontbrak het hem niet. De Amerikaanse schrijfster Sy Montgomery noemde haar favoriete huisdier, een varken, naar de dirigent. Ze schreef het boek The Good Good Pig. The Extraordinary Life of Christopher Hogwood over haar liefde voor het dier dat begon als scharminkel, dat nauwelijks een dag in leven leek te blijven, maar uitgroeide tot ‘een boeddha-achtige verschijning van zo’n 370 kilo’. Toen het dier na 14 jaar stierf, plaatste de dirigent op zijn eigen website een link naar de necrologie van het varken.

Music under the shadow of Handel – Professor Christopher Hogwood CBE

hogwoodLees en luister ook