Album van de week Einaudi’s Elements

‘Geen element had eigen omtrek en alles zat iets anders dwars’

Met zijn nieuwe album Elements beweegt Ludovico Einaudi zich ontegenzeggelijk in een Italiaans universum. Zijn insteek roept in elk geval associaties op met Metamorfosen van Ovidius, waarin de Romeinse dichter beschrijft hoe aan het begin van de schepping alles nog chaos is: ‘De aarde niet begaanbaar, water niet bevaarbaar en lucht nog onverlicht; geen element had eigen omtrek en alles zat iets anders dwars.’ Die woorden doen wel wat denken aan het scheppingsproces van Einaudi’s nieuwste muziek. Hij wilde weer op nul beginnen en de elementen gaven hem daar de kans toe, maar eenmaal aan het grasduinen bij de klassieke wijsgeren, groeide het onderwerp onder hem vandaan in talloze vertakkingen. Het verwarde hem, totdat hij maar gewoon ging zitten componeren en plotseling alles als ‘een vloeiende dans’ aaneen smolt.

Einaudi’s albums zijn ontdekkingsreizen

Einaudi vergelijkt zijn albums graag met boeken: elke track is een hoofdstuk en samen vormen ze één verhaallijn. Gedurende de tijd dat hij zich verdiepte in de elementen merkte hij dat het niet alleen om aarde, water, lucht en vuur ging, maar dat de materie breder, dieper en complexer voelde. Het leven omvat meer bouwstenen, zoals de kleuren, geluiden en ritmes die in de muziek zo’n wezenlijke rol spelen. Dat hij zijn gedachten aan de elementen het vertrekpunt maakte van een muzikale reis – want ontdekkingstochten zijn Einaudi’s albums – lijkt ook op een procedé dat zijn landgenoot Primo Levi, chemicus en schrijver, toepaste in zijn boek Het periodiek systeem. Daarin verbindt Levi elk chemisch element met een menselijk verhaal. De componist probeert eveneens grote en abstracte eenheden terug te brengen tot het basale niveau van de emotie, tot iets wat we gevoelsmatig kunnen begrijpen. Pikant detail: Primo Levi’s boek werd begin jaren zeventig uitgegeven door de vader van de componist, Giulio Einaudi.

Elk goed kunstwerk biedt een open ruimte

Vrijwel alle muziek van Einaudi heeft een filosofische en literaire inslag, omdat de noten een sfeer scheppen voor overpeinzingen. Elk goed kunstwerk biedt de kijker, lezer of luisteraar een open ruimte voor eigen gedachten en het stimuleert de verbeelding. Die grondhouding zit ook in Einaudi’s werk. Door de zich herhalende motieven brengt het je in een meditatieve toestand, die twee kanten kent: enerzijds maken de noten het hoofd leeg van de dagelijkse beslommeringen en anderzijds vullen ze dat vacuüm weer met gedachten over de zin van het bestaan, althans voor wie bereid is zich aan Einaudi over te geven. Elements is daarop geen uitzondering.

Lees en luister ook

• Focus Ludovico Einaudi

• In de spotlights Max Richter

• Playlist Piano Soundscapes

• Album van de week ‘Sleep’

• Het meesterwerk Mondscheinsonate

• Playlist Yellow Lounge Soundscapes