Classics To Go | 31 maart 2016

Album van de week Kavakos

In de toegiften toont de virtuoos zijn technische kunnen, maar een hele goede – zoals violist Leonidas Kavakos – roept tegelijkertijd ook verhalen en gevoelens op.

Zijn spel heeft de rauwe rand van het zigeunerdom

Van vaderskant circuleert er al generaties een viool in het Griekse geslacht Kavakos. Het instrument roept in de familie zowel liefde als haat op. Toen Leonidas Kavakos zijn dochter de viool voor haar vijfde verjaardag tijdens een familieritueel cadeau gaf, streek ze enkele keren over de snaren en wierp het instrument toen in een hoek. ‘Dat klinkt niet als opa’s viool’, huilde ze.
Leonidas Kavakos ging zelf ook het gevecht aan met de familietraditie. De viool trok hem, evenals de volksmuziek die zijn grootvader erop speelde. Maar juist die volksmuziek werd ver van hem gehouden. Zijn vader wilde dat hij een klassieke stijl ontwikkelde. Zoon Leonidas rebelleerde daartegen, maar verloor uiteindelijk de strijd. ‘Drie keer liep ik weg van de viool, drie keer kwam ik terug.’ De liefde was toch te groot. Kavakos gaf zich over aan de klassieke muziek, maar diep in zijn genen moet zich ergens zijn opa schuilhouden, want als er iets karakteristiek lijkt aan zijn spel, dan is het wel de rauwe rand van het zigeunerdom, de neiging om muziek te willen laten klinken alsof het ter plekke ontstaat. ‘Voor klassieke musici’, zei Kavakos in een Britse krant, ‘is het de kunst om een partituur ook de duizendste keer nog als nieuw te laten klinken. Bij volksmuzikanten klinkt muziek nooit hetzelfde, omdat ze zich vrij voelen om te improviseren.’

Kavakos heeft oog en oor voor het menselijke achter het abstracte

Dat is het bijzondere aan het spel van Kavakos: hoewel hij zich doorgaans keurig aan de partituur houdt, kan hij toch de sfeer van improvisatie oproepen. Dat geldt zeker voor zijn nieuwe album Virtuoso, met beroemde toegiften, waarin hij met pianist Enrico Pace vrijelijk zijn eigen stem kan zoeken. De toegift en de virtuoos zijn een twee-eenheid: ze zijn gecomponeerd om hem te laten schitteren. De werken bestaan uit noten die de uitvoerder eindeloos kan oppoetsen totdat hun glans de luisteraar doet duizelen. Maar bij Kavakos gaat het er niet om alleen zijn technische kunnen te tonen, daarvoor zit de volksmuzikant te veel in zijn bloed: die verbaast zijn publiek niet alleen met wonderlijke kunsten, maar vertelt tegelijkertijd een verhaal. En dat doet Kavakos ook. Achter de dubbelgrepen, glijdende noten en halsbrekende vingerzettingen verbergt zich een wereld van gevoelens. Kavakos heeft oog en oor voor het menselijke achter het abstracte.