Album van de week ‘Sleep’ van Max Richter
‘Kun je muziek beluisteren in je slaap?’ Dat is een van de vragen die componist Max Richter zichzelf stelde toen hij begon aan Sleep. De acht uur durende compositie is bedoeld voor slapers, maar ook voor de wakende geest. Het complete werk is te downloaden via iTunes. Een uur ervan zette hij op cd.
Ons bestaan speelt zich af in ‘een zee van slaap’
‘We are such stuff
As dreams are made on, and our little life
Is rounded with a sleep.’‘Uit louter dromenstof
Zijn wij gemaakt – wat ons is toegemeten
Ligt in een zee van slaap.’
Uiteraard kan het niet anders of het beroemdste citaat uit de wereldliteratuur over slaap siert de hoes van Max Richters nieuwe album Sleep. Deze tekst schreef de Engelse dichter William Shakespeare in zijn toneelstuk The Tempest. Over de vertaling en betekenis bogen grote geesten zich. De Nederlandse schrijver Gerrit Komrij hield het op bovenstaande.
Grofweg een derde van ons leven brengen we door in slaap, of zoals Richter het beschrijft: ‘Dat wonderlijke deel van ons leven, een toestand van schijndood, een bestaan tussen zijn en niet-zijn.’ Voor hemzelf is dat de plek waar zijn muziek zich vormt. ‘Ik zie componeren als dagdromen’, zegt hij.
Met zijn stijl, een mengsel van oude muziektradities en moderne minimalisme, van akoestisch en elektronisch, bevindt Richter zich in de voorhoede van een nieuwe generatie componisten, die de band tussen de ‘klassieke’ muziek en het grote publiek wil herstellen.
‘Mijn persoonlijke wiegelied voor een dolgedraaide wereld’
Richter draagt Sleep onder meer op aan zijn kinderen, die in zijn ogen opgroeien in een ‘wervelwind van een leven – zo snel, zo weinig tijd’. Hij schrijft: ‘Ik verlangde er al zo lang naar om iets te componeren dat hen zou kunnen sussen, dus dit is mijn persoonlijke wiegelied voor een dolgedraaide wereld – een pleidooi voor een langzamer bestaan.’
Max Richter is een van de koplopers in een nieuwe, neoklassieke stijl van componeren. Maar zijn muziek is diep geworteld in de klassieke traditie. Zijn inspiratiebron voor Sleep waren de Goldbergvariaties, die Johann Sebastian Bach – zo wil het verhaal – schreef voor de klavecinist van een slapeloze graaf.
Richter houdt van variaties, omdat die hem de ruimte geven om te spelen met identiteit, geheugen en herhalingen. Hij schrijft muziek, zoals Auguste Rodin beelden maakte. ‘Ik kies een stuk marmer en hak eraf wat ik niet nodig heb’, zei de Franse kunstenaar. Ook Richter brengt zijn noten terug tot hun kale essentie. Geen tierlantijnen die oplichten, die elke keer de zintuigen prikkelen, maar een gestage stroom die uitnodigt tot mijmeren, die de dagelijkse drukte wegspoelt, en die in lichaam en geest plaats maakt voor diepere gevoelens en gedachten of – soms – voor een weldadige leegte.
De vaak meditatieve herhalingen in de muziek van Sleep, zorgen voor een tegenwicht tegen de gejaagdheid van het alledaagse. Componisten als Max Richter, Nils Frahm en Ólafur Arnalds schrijven muziek die dat doel dient. Zij zijn in staat met hun muziek de mens de rust terug te geven.
Aanbevolen opnamen
Lees en luister ook
In de spotlights Max Richter
Favorieten van Ólafur Arnalds
Focus Ludovico Einaudi
Kijk Max Richter: Meeting again
In de spotlights Joep Beving
Focus Soundscapes