Classics To Go | 31 januari 2018

Album van de week Michael Jackson van de cello

Thuis in Nottingham telt het gezin Kanneh-Mason zeven muzikale kinderen. De zes oudsten veroverden het televisiepubliek anderhalf jaar geleden in Britain’s Got Talent. ‘The Jacksons van de klassieke muziek’, noemde een jurylid hen. De cellist Sheku Kanneh-Mason lijkt nu door te breken als de Michael Jackson van de familie.

‘Ik zag niet waar de cello eindigde en Sheku begon’

Als eerste zwarte musicus won cellist Sheku Kanneh-Mason op zijn zeventiende afgelopen jaar de BBC Young Musician Award met zijn vertolking van het Eerste Celloconcert van Dmitri Sjostakovitsj. Kenners toonden zich verbaasd over zijn rijpheid in dit diepgravende werk. ‘Ik zag niet waar het instrument eindigde en Sheku begon’, schreef de recensent van The New Statesman. ‘De rauwe emotie van deze Sjostakovitsj, met zijn droevige woede, zijn Russische melancholie, en zijn ironische citaten uit Stalins favoriete lied, ze vinden allemaal een uitweg in Sheku’s spel. Sommige gelouterde musici worstelen met dit stuk. Hij niet.’
Het Eerste Celloconcert vormt het hart van zijn debuutalbum Inspiration, dat de jonge cellist opdroeg aan drie door hem bewonderde voorgangers: Pablo Casals, Mstislav Rostropivitsj en Jacqueline du Pré. Sjostakovitsj is verbonden met Rostropivitsj, voor wie hij zijn twee celloconcerten componeerde. Sheku’s ontdekking van Du Pré vond plaats toen hij in zijn jeugd haar opname van ‘De Zwaan’ uit Saint-Saëns Carnaval der Dieren hoorde. En Sheku vervolmaakt zijn ode aan haar met een onbekend werk van componist – en zelf cellovirtuoos – Jacques Offenbach, dat de toepasselijke titel Jacqueline’s Tranen draagt. Hij herdenkt Casals met diens beroemde El cant dels ocells en Sardana. Een eigen handtekening zet Sheku met onder meer bewerkingen van reggaezanger Bob Marley’s No Woman No Cry en singer-songwriter Leonard Cohens Hallelujah.

‘Als je het hebt, heb je het’, zei tv-ster Simon Cowell

Zijn vader en moeder, en zijn grootouders bespeelden allemaal een instrument. Als amateurs. Maar Sheku kreeg op die manier – zoals zijn broer en vijf zussen – het talent en de liefde voor de muziek mee. Na het eerste optreden in Britain’s Got Talent gaf de eerst bedenkelijk kijkende juryvoorzitter Simon Cowell zich al snel gewonnen. ‘Als je het hebt, dan heb je het’, zei hij. ‘Jullie zijn ongetwijfeld het meest getalenteerde gezin ter wereld. Jullie maken klassieke muziek fun.’
Zijn oudere zus Isata (piano) en broer Braimah (viool) deden al voor Sheku mee aan de Young Musicians Award. Hij begon net als zijn broer op de viool. ‘Maar na een maand bedacht ik me dat ik mijn broer wilde overtroeven. Dat deed ik door een groter instrument te kiezen: de cello’, zegt Sheku.
Hij volgde onderwijs aan een normale scholengemeenschap in Nottingham, en reist op sommige dagen van de week in alle vroegte naar Londen, voor lessen bij Ben Davies aan het fameuze Royal College of Music. Het gezinsinkomen gaat grotendeels op aan de muzikale opleiding van de kinderen. ‘We hebben al jaren nauwelijks meer iets aan het huis gedaan’, grapte zijn moeder. ‘De dakpannen vallen langzamerhand naar beneden. We kopen geen nieuwe kleren. En ik knip het haar van de kinderen zelf, want kappers kunnen we ons niet veroorloven. Onze auto is een wrak.’

‘Ik heb mezelf nooit buitenstaander gevoeld’

Het gezin – en met name Sheku – is een rolmodel in de witte wereld van de klassieke muziek. Enkele kinderen spelen ook in het Chineke! Orchestra, het eerste Europese orkest dat volledig bestaat uit zwarten en andere etnische minderheden. Oprichter Chi-chi Nwanoku noemde de winst van Sheku bij de BBC Young Musician Award een grote stimulans voor meer diversiteit in de klassieke muziek. ‘Ik heb mezelf nooit een buitenstaander gevoeld’, zegt de cellist. ‘Maar als je naar het grote geheel kijkt, valt natuurlijk wel op hoe wit deze wereld is.’
Met zijn debuutalbum betreedt Sheku de grote podia. Hij krijgt daarbij advies van de Britse cellist Guy Johnston, achttien jaar geleden winnaar van de BBC Young Musician Award. ‘Het gevaar is dat je meegevoerd wordt op de vroege golf van belangstelling’, zegt Johnston. ‘Het gaat erom dat hij beseft dat zijn muzikale loopbaan geen sprint is, maar een marathon. Gelukkig komt hij uit een evenwichtig gezin, en draagt hij een goed hoofd op zijn schouders.’
Met het album Inspiration toont Sheku in elk geval zijn veelzijdigheid; en de ambitie om uiteenlopende muzikale werelden bij elkaar te brengen.