Classics To Go | 01 juni 2016

Album van de week Sensuele Sidorova

In handen van Ksenija Sidorova verandert de accordeon in een wulps instrument dat hartstochtelijke begeerte kan oproepen. Zeker als ze er de verleidelijke zigeunerin Carmen mee portretteert.

‘Optreden met Sting gaf me het vertrouwen andere paden te bewandelen’

Haar Russische grootmoeder speelde volksmuziek op de accordeon. Zes jaar was de kleine Ksenija en gefascineerd luisterde ze naar de muziek, die haar oma uit het kolossale instrument liet stromen. De oude vrouw leerde er haar zelfs een paar oude liedjes op. ‘Allemaal leuk en aardig, vonden mijn vader en moeder’, herinnert ze zich. ‘Maar de accordeon bezat in hun ogen geen aanzien. Het instrument had een ouderwetse uitstraling en was alleen goed voor folkloristische melodieën op bruiloften en begrafenissen.’ Ondanks de bezwaren hielden grootmoeder en kleindochter voet bij stuk – ‘we zijn beiden koppig’ – en dus verpandde Ksenija Sidorova haar hart aan de accordeon. Op haar zestiende verruilde ze haar Letse geboortestad Riga voor de Royal Academy of Music in Londen, waar ze meer kans kreeg om klassieke en hedendaagse muziek te studeren. En tegenwoordig behoort Sidorova tot een van de parels van die opleiding. Ze nam zich voor om met de accordeon de muzikale grenzen te verkennen en te slechten. En dat deed ze. Met popster Sting vertolkte ze de wereldhit Roxanne van The Police tijdens de vijftigste verjaardag van bariton Bryn Terfel. ‘Dat gaf me het vertrouwen om andere paden te bewandelen.’ De weg naar het succes ligt nooit klaar, maar is altijd in aanbouw, luidde haar levensregel die ze eens een interviewer liet optekenen. En deze weg voerde haar ten slotte naar de verleidelijke zigeunerin Carmen uit de gelijknamige opera van Georges Bizet.

‘Ik kan roekeloos en hartstochtelijk zijn zoals Carmen’

Sidorova maakte het zich niet eenvoudig. De accordeon, weet ze zelf ook, is geen instrument dat in welk genre dan ook op de voorgrond treedt. Het instrument zucht onder een belegen imago. Tijdens een TEDx-speech in haar thuisstad Riga vertelde ze haar toehoorders nog enkele standaardgrappen. ‘Wat is het verschil tussen een accordeon en een grasmaaier?’ vroeg ze. ‘Als je een grasmaaier leent van de buren is de kans groot dat ze hem terugvragen.’ Op het scherm achter haar hing een cartoon. Op de bovenste afbeelding kwam een aantal gestorvenen aan bij de hemelpoort. ‘Welkom’, zegt een engel, ‘hier is jullie harp.’ Eronder arriveren wat duistere figuren bij de ingang van de hel. ‘Welkom’, glimlacht een duivel, ‘hier is jullie accordeon.’
En dan was ze ook nog een vrouw.
Er vielen dus veel vooroordelen te overwinnen. Het lukte. Toen ze haar eerste bewerkingen van Bizets Carmen aan het podium toevertrouwde, kopte de recensente van het Britse dagblad The Independent: ‘Princess of the accordeon takes Carmen into a whole new aria.’ Plotseling was het instrument niet meer oubollig, maar sensueel en sexy. En niet alleen vanwege de schoonheid van Sidorova zelf, maar door de klank die ze uit haar instrument wist te toveren. ‘Ik wilde Carmen een nieuwe stem geven’, zegt ze. ‘De accordeon hoeft niet te ademen, dus er bestaan geen muzikale beperkingen. Ik kan roekeloos en hartstochtelijk zijn zoals Carmen.’
Haar ontdekkingstochten in de popmuziek en de opera stellen Sidorova bovendien in staat om het echte accordeon-repertoire onder de aandacht te brengen, en te laten horen hoe virtuoos en ontroerend dat kan zijn.

‘Je moet proeven van het onbekende.’

Het is niet alleen de accordeon die opvalt op het nieuwe album van Sidorova over Carmen. Ze heeft met de andere musici en arrangeurs ook de Spaanse vamp een universeel aanzien gegeven door het muzikale idioom van Bizet – een Fransman die in zijn noten Spanje tot leven wekte – te verrijken met invloeden uit alle hoeken van de wereld. De ene keer is de muziek Europees, dan weer zijn er ineens Latijnse ritmes, Arabische sferen of Noord-Amerikaanse klanken. Carmen schuimt de aarde af in de gedaante van Sidorova. En uiteraard is er soms ook meer dan een vleugje van de hartstochtelijke en melancholieke tango, want accordeon en bandoneon zijn toch een beetje familie. Sidorova kan haar instrument zeker zo goed van verlangen laten zuchten als Piazzolla het zijne. Onder haar handen groeit het instrument uit tot een stem die alle emotionele kleuren kan schilderen. ‘Je moet geloven in wat je doet’, vindt Sidorova, ‘en van daaruit proeven van het onbekende.’ En dat is precies wat deze accordeoniste doet.