Paul Janssen | 21 oktober 2018

Album van de week Bachs Cellosuites recomposed

Vergeet Johann Sebastian Bach en zijn roemruchte Cellosuites voor een moment. Onthoud alleen de belangrijkste thema’s en luister dan naar Peter Gregson en zijn Recomposed by Peter Gregson – Bach: The Cellosuites. En voor wie nog nooit eerder naar de cellosuites heeft geluisterd: luister naar Peter Gregsons inventieve klanktapijten en ga dan eens te rade bij het origineel van Bach.

Remix

Peter Gregson is een cellist en componist die durft. Hij zet het heilige der heiligen voor cellisten compleet op zijn kop en maakt er een geheel nieuwe klankervaring van. Nu is dat niet ongewoon tegenwoordig. De Recomposed-serie van Deutsche Grammophon daagt hedendaagse instrumentalisten en componisten zelfs expliciet uit om grote werken uit het verleden aan te pakken. Zo ging Max Richter al met Vivaldi’s Vier jaargetijden aan de gang en ook het werk van onder anderen Mahler, Ravel en Reich kreeg een ‘remix’. Maar Bachs Cellosuites zijn toch een ander verhaal.

Meerstemmigheid

De componist schreef de zes cellosuites waarschijnlijk tussen 1717 en 1723 in de tijd dat hij als Kapellmeister in dienst was van Leopold von Anhalt-Köthen. Bach had aan het hof van deze vorst vooral de ruimte om instrumentale muziek te schrijven en componeerde er onder andere de beroemde Brandenburgse Concerten en Das Wohltemperierte Klavier. Bij de cellosuites, die elk uit zes delen bestaan (Prelude-Allemande-Courante-Sarabande-Menuet, Bourrée of Gavotte-Gigue), nam hij de uitdaging aan om de suggestie te wekken van meerstemmigheid op een in de aard éénstemmig instrument. Bach slaagde meer dan wonderwel in zijn opzet en schiep zes absolute meesterwerken die ver voorbij de diverterende eenvoud van de barokke hofdansen gaan. Inmiddels staan deze zes suites voor cellisten gelijk aan het Oude en Nieuwe Testament tezamen.

Ed Sheeran

Een componist en instrumentalist die deze werken durft aan te pakken en te transformeren tot iets nieuws moet van goeden huize komen. De Engelse cellist en componist Peter Gregson komt dat. Zoveel is duidelijk. Hij is daarbij niet eenkennig en speelde onder andere mee op Divide, de jongste cd van Ed Sheeran. In zijn eigen werk vloeien minimalisme, popinvloeden, pakkende lyriek en een klassiek vormbesef doorgaans samen tot een direct aansprekend geheel en ook van Bachs cellosuites heeft hij iets weten te maken dat op zijn zachtst gezegd interessant is.

Sculptuur

Gregson wenste geen eenvoudige remix, maar bewandelt de weg die ook Max Richter met de Vier Jaargetijden van Vivaldi bewandelde: herschik en breidt de werken uit zodat er een nieuwe dimensie, een nieuwe ervaring, een nieuwe blik ontstaat. Gregson wilde naar eigen zeggen van Bachs cellosuites een driedimensionale sculptuur maken. Daarom ‘hercomponeerde’ hij de suites tot een bouwwerk voor solo-cello, een ensemble van vijf celli en een elektronische component toegevoegd door verschillende warmbloedige old school synthesizers. Het resultaat is bij vlagen verbluffend. Het basismateriaal dat ter inspiratie diende is absoluut herkenbaar, maar het wordt in meer of mindere mate ingepakt en omhelsd door inderdaad een sculptuur van geluid, wat mede komt door de ruimtelijke opstelling van de vijf celli. Het klinkt alsof de Nachtwacht van Rembrandt opeens driedimensionaal is geworden en de achtergrond gevormd wordt door een modern stadsgezicht. En daarin is het goed verdrinken. De ‘soundscapes’ bieden een aangename betovering en de flarden Bach die daartussen al dan niet in meerder celli opdoemen vormen voor wie vertrouwd is met de cellosuites opeens even een uitzicht op de gekende wereld. Wat daarbij droom is en wat werkelijkheid, blijft in het midden. Zo is Recomposed by Peter Gregson: Bach – The Cellosuites twee uur lang vooral een aangenaam hallucinerende ervaring die het respect voor Bach en de waardering voor zijn werk alleen maar groter kan maken.