Classics To Go | 07 juni 2017

Album van de week Avital meets Avital

Ze zijn geen bloedverwanten, Avi Avital en Omer Avital. Ook muzikaal niet. De één speelt Bach en Vivaldi op de mandoline, de ander jazz op de contrabas. Op het album Avital meets Avital komen beide werelden samen.

Twee Avitals verkennen elkaars wereld

‘Er bestaan maar twee soorten muziek: goede en slechte.’ Dat zou gezegd zijn door jazzlegende Duke Ellington. Hij handelde er in elk geval wel naar, want de Amerikaan stond open voor alles. Dat geldt ook voor de jonge generatie musici, waarvan de meesten hunkeren om uit het keurslijf te breken. Met name in de klassieke hoek. Vijf jaar geleden nodigde het Bremen Musikfest de mandoline-virtuoos Avi Avital uit voor een verrassingsconcert. Hij kreeg carte blanche om het te organiseren, als het maar iets geheel nieuws was. ‘Ik dacht meteen aan jazzmusicus Omer Avital’, zegt hij. ‘Al had ik geen idee waarin onze muzikale samenwerking zou resulteren, hoe zij zou klinken.’
Hij vertrok met zijn mandoline van woonplaats Berlijn naar New York voor een week om aan elkaar te snuffelen. ‘Het bezoek werd een openbaring. Ik voelde voor het eerst de vrijheid om mezelf te wijden aan improvisatie, compositie en het ontdekken van de niet-klassieke muziek, en klanken uit mijn Marokkaanse achtergrond. Lang vergeten, maar bekende geluiden overspoelden me.’ Die week vormde het begin van een innige verwantschap tussen de twee Avitals.

‘Ik wil alle gezichten van de mandoline tonen’

Beide musici groeiden in de jaren tachtig op in Israël als kinderen van twee verschillende Joodse families, die van oorsprong uit Marokko kwamen. Hun achternaam luidde Abutbul, maar Avital klonk Hebreeuwser. De zeven jaar oudere Omer groeide op in Givatayim, een stad onder de rook van Tel Aviv. Daar studeerde hij vanaf zijn elfde klassiek gitaar aan het conservatorium. Eenmaal toegelaten op Thelma Yellin, een aparte middelbare school voor kunstzinnige talenten, ontdekte hij de jazz. Begin twintig vertrok hij naar Amerika, naar New York, waar hij op den duur zijn eigen bands oprichtte.
Daar ontwikkelde Omer Avital een eigen stijl. Hij sloeg met zijn composities bruggen tussen de westerse jazz en de Arabische muziek. Zijn werk ‘drijft op scherpe baslijnen en een groove die steevast recht voor zijn raap is’, schreef een Nederlandse jazzrecensent.
Avi Avital daarentegen groeide niet op vlakbij de mondaine kuststeden, maar in de zuidelijk gelegen Negev-woestijn, in de stad Beër Sjeva, met van origine veel Joodse immigranten uit Arabische landen. Hij was als kind al gefascineerd door de mandoline, studeerde in Jeruzalem en daarna in Italië. Zijn aandacht richtte Avi vooral op de barok. Hij werkte vioolconcerten om en zocht naar muziek die oorspronkelijk voor zijn instrument geschreven was. Daarna vroeg hij moderne componisten om voor hem te schrijven. Zo deed hij in New York de première van het Mandoline Concert van Avner Dorman. De New York Times prees zijn fijngevoelige spel. ‘Alles waarvan je niet kan dromen dat een mandoline dat kan, Avi Avital doet het’, schreef een Israëlische recensent. ‘Adembenemend als het gaat om virtuositeit en toewijding.’ Avital heeft trouw gezworen aan de mandoline. ‘Ik wil alle gezichten van dit instrument laten zien’, zegt hij.

De rijke voedingsbodem van immigratieland Israël

De samenwerking tussen de Avitals uit verschillende werelden levert inderdaad een smeltkroes van stijlen op – de klanken uit klassiek, jazz en Arabisch mengen zich. De stemmingen en gevoelens ook. De mandoline bezingt de ene keer de einders die zo karakteristiek voor de woestijn zijn: de trillende sluiers van hitte aan de horizon. Daar tegenover proef je de rusteloosheid van de straat, de stad die nooit tot rust komt. De stem van de eenzaamheid klinkt naast uitbundige dans. De muziek is net zo kosmopolitisch als het land waarin de beide Avitals opgroeiden. Israël is een afspiegeling van de wereld, overal vandaan komen Joodse immigranten, uit alle windstreken en culturen. Het kan leiden tot spraakverwarring, maar het is ontegenzeggelijk ook een rijke voedingsbodem. Dat laatste bewijzen beide Avitals, die met een open blik in de wereld van de muziek – en dus die van de diepste menselijke gevoelens – werpen, die laten horen dat overeenkomsten belangrijker zijn dan verschillen.