Classics To Go | 07 februari 2017

Album van de week Heldere weemoed

Aida Garifullina © Simon Fowler

Voor haar debuutalbum blijft de Russisch-Tataarse sopraan Aida Garifullina dichtbij haar wortels. ‘Ik ken geen vreugde zonder zingen’, staat er in de aria van Rimsky-Korsakovs sneeuwmeisje, die ze al vanaf haar kindertijd vertolkt. Sneeuwkristallen klinken mee in haar stem.

Een sterrol als Lily Pons in een Hollywoodfilm

Haar loopbaan was nog jong en weinigen kenden Aida Garifullina, maar ze vond een bewonderaar in filmregisseur Stephen Frears, die haar bij het grote publiek beroemd maakte door een kleine rol als legendarische sopraan Lily Pons in zijn biopic over de Amerikaanse Florence Foster Jenkins. En daar stond ze dan de coloraturen van de ‘Klokjesaria’ uit de opera Lakmé van Leo Delibes te zingen, met in de zaal de sterrencast met onder meer Meryl Streep en Hugh Grant. ‘Hoezo druk!’ lacht Garifullina. ‘De opwinding en de zenuwen waren er. Altijd voor een optreden ben ik bang dat ik me straks op het podium geen woord van de aria meer zal herinneren. Maar eenmaal daar valt alle spanning van me af. Het was mijn eerste optreden in een speelfilm. De aria stond er in één keer op. Ik kon nauwelijks geloven dat het alweer zo snel voorbij was.’
Die ‘Klokjesaria’ – één toon naar beneden getransponeerd voor haar volle sopraanstem – moest daarna uiteraard een plek krijgen op haar debuutalbum. Naast ‘Je veux vivre’ uit Gounods Roméo et Juliette is het de enige buitenlandse aria te midden van de Russische klanken, waarmee zij opgroeide in Kazan, de hoofdstad van de republiek Tatarstan.

‘Mijn naam Aida betekent zoiets als gast of cadeau’

Ze is dochter van een koordirigente. Muziek was er dus altijd in het gezin. Haar naam Aida doet vermoeden dat Garifullina’s ouders al een idee hadden over de lotsbestemming van hun dochter. Maar niets is minder waar. Aida heeft niet te maken met de heldin uit Verdi’s gelijknamige opera. ‘Mijn naam betekent zoiets als gast of cadeau’, zegt ze. ‘Mijn ouders verlangden naar een kind. Mijn komst beschouwden ze als een cadeau. Vandaar.’
Al vanaf haar vijfde deed Garifullina mee aan zangwedstrijden. Het eerste lied dat ze tijdens een concours in Moskou zong, was een Russisch jazznummer. In eerste instantie lag haar hart dan ook bij de lichte muziek. Maar haar ouders zeiden: ‘Als je een zangeres wordt, dan ga je opera doen.’ Vanaf haar elfde kreeg ze les in Kazan, zeven jaar later stuurde haar moeder haar naar het Duitse Nürnberg, naar de beroemde tenor Siegfried Jerusalem. Vervolgens studeerde ze verder in haar droomstad, Wenen, waar ze inmiddels een plek verdiende in het ensemble van de Wiener Staatsoper. Voor operabegrippen staat Garifullina met haar 29 jaar nog aan het begin van een loopbaan. Maar haar curriculum is al indrukwekkend. Beroemde dirigenten als Valery Gergiev en Daniele Gatti vielen al voor haar stem. Overal waar ze komt, straalt ze van levenslust. Het ‘Je veux vivre’ – ik wil leven – lijkt haar op de lippen bestorven.

De glans van het verlangen ligt over haar gouden stem

Garifullina’s grootse ambassadeur is tenor en dirigent Placido Domingo, die haar vier jaar geleden ontdekte gedurende zijn Operalia Concours in Verona. ‘Ze was buitengewoon. Eens in de zoveel jaren wordt er een uitzonderlijke stem geboren. En die herkende ik in Aida’, zegt hij. De Russische zegevierde in Verona, en sindsdien waakt Domingo vaderlijk over haar talent, zoals hij doet met alle winnaars. Operalia mag geen wedstrijd voor eendagsvliegen worden, vindt hij. De verleiding was groot om in Verona alleen Italiaans te zingen, maar Domingo moedigde Garifullina aan de aria van het sneeuwmeisje van Rismky-Korsakov ten gehore te brengen, repertoire dat herinneringen opriep aan haar kinderjaren in Kazan, aan de lessen van haar moeder. De gloeiende heimwee die in het Russisch schuilgaat, ervoer ze zelf ook nadat ze op haar achttiende van huis vertrok om in Nürnberg en Wenen verder te studeren. Dat gevoel zit dicht onder de oppervlakte van haar gemoed. Dat blijkt op haar debuutalbum, waarop Garifullina dichtbij haar wortels blijft, met vooral Russische liederen en zelfs twee Tataarse volksmelodieën. Het is de glans van het verlangen die over haar gouden stem ligt. Haar van warmte verzadigde sopraan spreidt heldere weemoed tentoon – een beetje zoals sneeuwkristallen die langzaam uit de hemel neerdalen.