Loni Verweij Loni Verweij |

Top 10 Muziek over kinderen

Twee kleine meisjes spelen met een servies
Robert Barnes, Two Girls Playing

Van ondeugende spelletjes tot bitterzoete nostalgie, heel wat componisten vertaalden de onschuldige kinderwereld naar muziek. Ze haalden herinneringen op aan hun eigen jeugd of werden geïnspireerd door hun eigen kroost. Tien treffende voorbeelden.

Debussy – Children’s Corner

‘Aan mijn lieve kleine Chouchou, met tedere excuses van haar vader voor wat volgt,’ schreef Claude Debussy boven deze suite, die hij in 1908 opdroeg aan zijn driejarige dochter. Onder andere Chouchou’s olifantenknuffel en haar lappenpop komen langs in deze beeldende pianomuziek. Anders dan wat je bij Debussy zou verwachten, zette hij zelf een Engelse titel boven het stuk: Chouchou had een Engelse nanny.

Schumann – Kinderszenen

Robert Schumann was soms zelfs haast een kind, vond zijn vrouw Clara, en dat liet ze hem weten ook. De Kinderszenen, dertien ontroerende momentopnames van de kindertijd gezien door Schumanns poëtische bril, vormen zijn muzikale antwoord aan haar. ‘Kleine koddige werkjes’ noemde hij zijn miniaturen in een brief aan Clara. Nummer 7, Traümerei, schopte het tot een van de beroemdste klassieke stukken ooit.

Bizet – Jeu d’enfants

Een schommel, tol, pop, houten paard, zeepbellen, blindemannetje, haasje-over… In deze suite voor piano quatre-mains komen allerhande speelgoed en kinderspelletjes voorbij. Georges Bizet verklankte ze in 1871 met melodieën die zo pakkend zijn dat je de tafereeltjes haast voor je ziet.

Mozart – Twaalf variaties op ‘Ah, vous dirai-je Maman’

Waar we in Nederland Altijd is Kortjakje ziek zingen, en in Engeland Twinkle Twinkle, Little Star, zingen de Fransen Ah! vous dirai-je, maman. Dit kinderwijsje dook voor het eerst op in 1761, hoewel de melodie waarschijnlijk al een paar decennia ouder was. De speelse tekst verhaalt over een vader die zijn kind opdraagt om zich te gedragen zoals ‘de grote mensen’, maar het kind ziet – uiteraard! – meer waarde in snoepjes. Mozart transformeerde het deuntje twaalf keer, met op het einde een spectaculaire variatie waarin al zijn inventiviteit en virtuositeit samenkomt.

Fauré – Dolly Suite

Pianoduomuziek met een persoonlijk tintje: Gabriel Fauré componeerde deze suite voor het dochtertje van zijn minnares. Met verjaardagen en andere familiebijeenkomsten stuurde hij geregeld nieuwe muziek op naar het meisje, dat door familie Dollly genoemd werd. Tegen Fauré’s natuur in gaf hij beeldende titels aan de delen, die de luisteraar soms op het verkeerde been zetten. Zo lijkt het tweede deel Mi-a-ou over een kat te gaan, maar verklankt het in werkelijkheid Dolly’s pogingen om de naam van haar broer Raoul uit te spreken. Ook in het vierde deel, dat bekend staat als Kitty-Valse, zijn katten niet aan de orde: het hondje van Dolly heette Ketty. In 1906 maakte Henri Rabaud een orkestversie van de Dolly suite, maar de quatre-mains versie is nog altijd onverminderd populair.

Dohnányi – Variaties op een kinderliedje

Na Mozart volgden nog heel wat andere componisten die de melodie van Altijd is Kortjakje ziek onder handen namen. De Hongaarse componist Ernst von Dohnányi schreef zijn elf variaties voor piano en orkest naar eigen zeggen ‘om mensen met gevoel voor humor te plezieren en tot ergernis van anderen.’ Vooral in Engeland had de variaties succes: naar aanleiding van dit werk bespraken de kranten uitvoerig hoe humor in muziek kon worden uitgedrukt.

Elgar – Dream Children

Dit bescheiden orkestwerk laat horen dat Edward Elgar een meester was van de muzikale nostalgie. We horen het typische Elgariaanse gevoel van weemoedig verlangen naar een verloren jeugd, dat ook doorklinkt in zijn eerdere Wand of Youth-suites en, aan het einde van zijn leven, in de Nursery Suite. De titel Dream Children verwijst naar een essay van de schrijver Charles Lamb, waarin hij terugblikt op zijn jeugd en het verlies van zijn dierbaren betreurt.

Anoniem – Speelgoedsymfonie

In de achttiende eeuw was Berchtesgaden, bij Salzburg, een centrum voor de productie van vogelfluitjes, rammelaars en andere houten speelgoedinstrumenten. Wat is nou betere reclame dan een heuse symfonie voor deze instrumenten? In de jaren 1760 werden er meerdere gecomponeerd, waaronder één beroemde, die lange tijd ten onrechte aan Joseph Haydn en Leopold Mozart is toegeschreven. Naast de gewone orkestinstrumenten moet ook het hele speelgoedassortiment uit de schappen worden gehaald voor zeven korte delen in klassieke stijl.

Carpenter – Adventures in a Perambulator

Het verhaal van dit verrukkelijke orkestwerk is allerschattigst. In Adventures in a Perambulator laat de Amerikaanse componist John Alden Carpenter een baby avonturen beleven tijdens een wandeling met de kinderwagen. Een auto, een politieagent, een draailier, het meer, honden: genoeg indrukken voor een baby om heerlijk over te dromen in het laatste deel.

Florent Schmitt – Enfants

Dat dit levendige werkje is geschreven te midden van oorlogsverschrikkingen, dat hoor je er niet in terug. De zeventigjarige Florent Schmitt componeerde het in de zomer van 1939, kort voordat zijn zoon, die in legerdienst was, gevangen werd genomen door de nazi’s. In de expressieve deeltjes horen we kinderen in verschillende gedaantes, van brave koorjongen tot… enfant terrible.

Winactie!

Maak kans op de net verschenen cd Childhood Tales van Isata Kanneh-Mason en het kinderboek De mooiste verhalen uit de klassieke muziek van Uitgeverij Gottmer. Laat hier je e-mailadres achter. Meedoen kan t/m vrijdag 2 juni.

Lees en luister ook