Classics To Go Classics To Go |

Top 10 Max Richter

© Wolfgang Borrs

Bijna tien jaar geleden veroverde componist Max Richter de wereld met zijn eigen interpretatie van Vivaldi’s Vier Jaargetijden. Hij is een van de meest invloedrijke componisten van het moment en een koploper in een nieuwe, neoklassieke stijl van componeren. Met zijn stijl, een mengsel van oude muziektradities en moderne minimalisme, van akoestisch en elektronisch, bevindt Richter zich in de voorhoede van een nieuwe generatie componisten, die de band tussen de ‘klassieke’ muziek en het grote publiek wil herstellen. Tijd voor een blik op zijn muziek tot nu toe.

Vivaldi recomposed

Richters muziek is diep geworteld in de klassieke traditie. Onder anderen Bach, Purcell en Stravinsky staan aan de bron van zijn muzikale ideeën. In 2012 ging hij daarin een stap verder met het album Recomposed by Max Richter: Vivaldi – The Four Seasons. Richter: “Hoewel ik regelmatig bestaande teksten en verhalen in mijn werk gebruik, had ik niet eerder op die schaal met noten uit een ander tijdperk, een andere stijl gewerkt. Ik werd door dat project gedwongen de grootste gemene deler te vinden tussen mijn post-minimalistische taalgebruik en de muziek van Vivaldi.’ Het werk waarin flarden Vivaldi als een hybride legpuzzel rond Richternoten zwierven werd mede dankzij het frenetieke vioolspel van Daniel Hope een groot succes.

Exiles

De samenwerking opzoeken met andere kunstvormen is Max Richter niet vreemd. Zijn composities zijn te horen in talloze films en tv-series en overal ter wereld bewegen balletdansers op zijn muziek. In opdracht van het Nederlands Danstheater schreef Richter in 2016 het orkestwerk Exiles voor de choreografie Singulière Odyssée van toenmalig huischoreografen Sol Léon en Paul Lightfoot. Geïnspireerd op de voortdurende vluchtelingenstromen in de wereld werd het een hypnotiserend balletwerk dat zijn perfecte weerklank vindt in de intense, pulserende muziek van Richter. Op 6 augustus verschijnt de allereerste opname van Exiles waarmee we deze muziek eindelijk in huis kunnen halen.

Sleep

‘Kun je muziek beluisteren in je slaap?’ Dat is een van de vragen die Richter zichzelf stelde toen hij begon aan Sleep. De acht uur durende compositie is bedoeld voor slapers, maar ook voor de wakende geest. In 2017 voerde componist de hele cyclus nog live uit in een zaal vol met bedden in Het Concertgebouw in Amsterdam. Richter droeg Sleep onder meer op aan zijn kinderen, die in zijn ogen opgroeien in een ‘wervelwind van een leven – zo snel, zo weinig tijd’. Hij schrijft: ‘Ik verlangde er al zo lang naar om iets te componeren dat hen zou kunnen sussen, dus dit is mijn persoonlijke wiegelied voor een dolgedraaide wereld – een pleidooi voor een langzamer bestaan.’

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Voices

“All human beings are born free and equal in dignity and rights.” Richter gebruikte deze woorden – in 1948 voorgelezen door Eleanor Roosevelt en door vele anderen in vele talen daarna – van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens voor de muziek op zijn tweedelige album Voices, dat hij naar eigen zeggen componeerde als “a place to reflect on the world we have made, and on the world, we want to make”. Philip Glass-achtige harmonieën kabbelen voort met een aangename eenvoud en rust, maar er klinkt een concentratie en ernst in door die doet denken aan Arvo Pärt. Op een bijna documentaire wijze – die Steve Reich niet vreemd zou zijn – brengt hij de wereld een universele boodschap. In het Nederlands wordt deze voor- en uitgedragen door auteur Marieke Lucas Rijneveld.

Waltz with Bashir

De film– en tv-projecten waarvoor Richter de muziek verzorgt zijn niet de eerste de beste. “Het zijn altijd films met een verhaal, een boodschap,” zegt hij. “Films over hoe de wereld er voor staat en mensen met elkaar omgaan. De filmindustrie is een weg om serieuze en uitdagende muziek naar buiten te brengen en veel mensen te bereiken. Daarom geloof ik niet dat ik de juiste persoon ben om een romantische komedie van muziek te voorzien.” In 2008 componeerde hij de muziek voor de bijzondere en prijswinnende geanimeerde anti-oorlogsdocumentaire Waltz with Bashir van regisseur Ari Folman. Onder de meer dan veertig prijzen die de makers in de wacht sleepten was onder andere de European Film Award voor Richters muziek.

Woolf Works

“Dearest, I feel certain that I am going mad again. I feel we can’t go through another of those terrible times…” schreef de Engelse romanschrijfster Virginia Woolf in een brief aan haar man Leonard op de dag van haar zelfmoord in 1941. Het leven en werk van de schrijfster vormden de inspiratie voor de balletmuziek van Woolf Works bij een choreografie van Wayne McGregor. Het is krachtige en emotionele muziek, op het album gespeeld door akoestische instrumenten, hier en daar aangevuld met elektronische klanken. ‘Een aangrijpende ervaring’ (The Observer), ‘een dapper en doordacht werk’ (The Independent) en ‘een indrukwekkende bespiegeling over herinnering, woede en tijd’ (The Guardian) schreef de pers.

Memoryhouse

In 2002 maakte Richter zijn solodebuut met het album Memoryhouse. Daarop put hij uit een breed palet aan klanken: piano, strijkers, blazers, elektronica, een sopraan, samples van de stem van John Cage en omgevingsgeluiden passeren de revue in dit – volgens de recensenten van de BBC – ‘masterpiece’. De muziek weerspiegelt zijn belangstelling en obsessie voor de (echte en verbeelde) geschiedenissen, levensverhalen en sociale vertellingen van de vorige eeuw. Zo verklankt hij in ‘Laika’s Journey’ het aangrijpende verhaal van het Russiche hondje Laika, die als eerste hond in de ruimte een eenzame dood stierf.

The Blue Notebooks

The Blue Notebooks uit 2004 was de intrigerende opvolger van Memoryhouse is een van zijn meest succesvolle albums. Hij componeerde het in de tijd van de invasie in Irak. “Ik had toen het gevoel dat het een begin was van een soort politiek van onwerkelijkheid, waarin feiten er niet echt meer toe deden. Het is een poging van muziek om commentaar te geven op de maatschappij en het is vooral een soort van anti-geweld plaat. Het gaat over politieke sociale en persoonlijke brutaliteit en een soort van protest daartegen.” De tweede track, ‘On the nature of daylight’, is talloze keren gebruikt in films en series. “Het is op een bepaalde manier een heel klassieke compositie, in de nauwe zin van het woord. Het bevat heel strikt contrapunt, op de manier die een 18e-eeuwse componist zou herkennen. Aan de andere kant zit er een elektronische component in het lage register. Ik wilde iets creëren dat een gevoel van helderheid en licht opriep, maar gemaakt was van de donkerst mogelijke materialen. Je zou het kunnen zien als de muzikale vorm van een alchemistisch proces om onedele metalen in goud te veranderen.”

My Brilliant Friend

Jaren ’50. Een Napolitaanse volkswijk. Hartsvriendinnen Lila en Elena. Het zijn de ingrediënten van de Italiaanse bejubelde tv-serie De geniale vriendin (‘My Brilliant Friend‘) gebaseerd op een roman van Elena Ferrante, waarvan de twee seizoenen te zien zijn op NPO Plus. De serie vertelt het verhaal van schoenmakersdochter Lila die in tegenstelling tot de in haar slimmere en mooiere Elena niet mag doorleren. De muziek van Max Richter tilt de sfeer van deze beklemmende tijdsgeest naar een hoger niveau en beweegt mee met de altijd veranderende band tussen de twee meisjes.

Taboo

Hoe een vlaag van inspiratie leidt tot een eindresultaat in klank: dat kom je als luisteraar niet gauw te weten. Extra leuk wordt het daarom als een componist vertelt hoe inspiratie in de praktijk tot nieuwe muziek leidt. In deze video vertelt Max Richter over een ‘lamento’ in de (klassieke) muziek. Denk aan Purcells Dido and Aeneas en Bachs Goldberg Variaties. Maar ook Richters eigen ‘Taboo’:

Lees en luister ook